დიდი მარხვის მესამე კვირიაკე, ჯვრის თაყვანისცემის კვირიაკე

ტროპარი

აცხოვნე, უფალო, ერი შენი და აკურთხე სამკვიდრებელი შენი, ძლევაჲ ჯუარითა ბარბაროზთა ზედა ღმრთივდაცულსა ერსა ჩუენსა მოანიჭე და საფარველსა ქუეშე მისსა დაიცევ, რაჲთა ვიტყოდეთ: უფალო, დიდებაჲ შენდა.

კონდაკი

არღარა სცავს ედემისა ბჭეთა მახვილი მოტყინარე, არამედ მიჰრიდა ჯუარსა შენსა, ხოლო ძელმან ჯუარისა შენისამან, მხსნელო, სიკუდილი მოკლა და ჯოჯოხეთი შეფქუვა, რომლითა მიხვედ მათდა და ეტყოდი: მკვიდრნო ქუესკნელისანო, აღმოგუალეთ კუალად სასუფეველად.

ქრისტე ღმერთო ჩუენო, რომელმან ნებსით თვისით ჯუარცუმაჲ დაითმინე, ცხოვრებად ნათესავისა კაცთასა, და სისხლთა შენთა მეწამულითა, ყოვლადწმიდითა, კალმითა ჯუარისაჲთა, მონებისა წილ თავისუფლებაჲ დაგვიწერე, ვითარცა რა მეუფემან, კაცთმოყუარებით, და აწცა ნუ უგულებელს-გუყოფ, დანთქმულთა და წარწყმედად მიწევნულთა, არამედ შეგვიწყალენ ჩუენ, მხოლოო სულგრძელო, და იხსენ ერი შენი შეიწრებული ვნებათაგან, და აღსდეგ ბრძოლად მბრძოლთა მათ ჩუენთა, მტერთა ბოროტთა, და ძლიერებით შემუსრენ შენ იგინი, და დაამხუენ, ყოვლადძლიერო, და გვაცხოვნენ ჩუენ.

დღეს საწინაჲსწარმეტყუელო იგი სიტყუაჲ აღესრულა, რამეთუ აჰა ესერა თაყუანის-ვსცემთ ადგილსა, რომელსა ზედა დასდგეს ფერხნი შენნი, უფალო, და ძელად ცხოვრებისად გვიპყრიეს, და ვნებათაგან ცოდვისათა განთავისუფლებულ-ვართ, მეოხებითა ღმრთისმსობელისაჲთა, მხოლოო კაცთმოყუარე.

ამას დღესა სუნნელებს საღმრთო მირონი, ჯუარისა ცხოველისაჲ, ვიყნოსოთ ღმრთივსულიერი სუნნელებაჲ მისი, და თაყვანის-ვცემდეთ მას სარწმუნოებით, მარხვითა შემკულნი, ერნო ღმრთისმოყუარენო.

ბოროტისა მის ფარისეველისა ბუნებაჲ მაღლობისა სივლტოლაჲ გუამცნო უფალმან იგავით, და ყოველთა გვასწავა, რაჲთა არა უმეტეს ზომისა ვმაღლოოდეთ ჩუენ და ამაოდ ვზვაობდეთ, და წეს და სახე ამისსა იგი სახიერი გუექმნა ჩუენ, და ვიდრე ჯუარადმდე და სიკუდილად თავი თვისი დაიმდაბლა; მას უკუე ვმადლობდეთ და მეზუერისაებრ ხმა-ვყოთ: ღმერთო მილხინე ჩუენ, რომელმან ივნე ჩუენთვის ხორცითა და ღმრთაებრ ეგე უვნებელად, და გვიხსენ ვნებათაგან, ქრისტე, და აცხოვნენ სულნი ჩუენნი.

არ არიან ღვთისათვის სათნო ამპარტავანნი, რომელთა თვალნი ზეცად იმზირებიან, ხოლო გულნი სავსე აქვთ მიწით; მისთვის სათნონი არიან მდაბალნი და მშვიდნი, რომელთა თვალნი მიწისკენ არიან დახრილნი, გულნი კი ზეცით აქვთ აღსავსე. კაცთა დამბადებელს უყვარს, რომ ადამიანები თავის ცოდვებს ჩამოთვლიდნენ მის წინაშე და არა კეთილ საქმეებს. ღმერთი მკურნალია, რომელიც ყოველი ჩვენთაგანის სასთუმალთან მოისწრაფის და გვეკითხება: "რა გაწუხებს?" ბრძენია ის კაცი, რომელიც მკურნალის მასთან ყოფნით ისარგებლებს და მოუყვება თავისი ყველა სნეულებისა და უძლურების შესახებ. უგნურია ის, ვინც დამალავს თავის სნეულებებს, სისუსტეებს და მკურნალის წინაშე სიჯანსაღით მოიწონებს თავს. თითქოსდა მკურნალი ადამიანებთან სიჯანსაღის გამო მიდიოდეს და არა სნეულების გამო! "ცოდვის ჩადენა ბოროტებაა, – ამბობს ბრძენი ოქროპირი, – მაგრამ აქ დახმარება შესაძლებელია; ხოლო შეცოდება და ამის დამალვა უდიდესი ბოროტებაა, რადგან აქ შველა შეუძლებელია".

ფარისევლობა, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, არის ერთი უსაშინლესთა და უმძიმესთა ცოდვათაგანი, რომელნი ჰბუდობენ გულსა შინა კაცისასა. იგი მით უმეტესად არის მძიმე და მავნებელ, რომელ თითქმის ძვირად მოიპოვება ქვეყანაზედ კაცი რომლითამე სახითა, ანუ რომელთამე შემთხვევათა შინა არა მოზიარე ამ ცოდვისა. რასა შინა მდგომარეობს ფარისევლობა? იგი მდგომარეობს მას შინა, ოდესაც კაცი გარეგანითა თვისითა, ვითომც წესიერითა და მოსაწონითა ყოფაქცევითა, მხოლოდ დაჰფარავს შინაგანთა თვისთა უმსგავსთა და უშვერთა თვისებათა; ოდეს იგი მოაჩვენებს თავსა თვისსა, ვითარცა კეთილსა და მართალსა, გარნა თვით კი არ არის ესრეთი და მით ატყუებს ქვეყანასა; ერთი სიტყვით, ოდეს იგი მიითვისებს სახესა სათნოებისასა, მაშინ ოდეს ძალი სათნოებისა შორს არს გულისა მისისაგან. გარნა რისთვის ვცდილობთ ჩვენ ფარისევლობის აღწერასა სუსტითა ენითა ჩვენითა? თვით მაცხოვარმან ვრცლად აღწერა შესაძრწუნებელთა სიტყვათა შინა ფარისევლობა და მოქმედება მისი. ფარისეველნი, სიტყვისამებრ მაცხოვრისა, ყოველთა საქმეთა მათთა იქმან საჩვენებლად კაცთა (მათ. კგ, ე.); იგინი შესჭამენ სახლთა ქვრივთასა და მერმე გრძლად ილოცვენ (მუხ. იგ.); აღასრულებენ მხოლოდ მცირეთა და გარეგანთა მცნებათა და დაუტევებენ უმძიმესსა სჯულისასა, სამართალსა და სიყვარულსა; განსწმედენ გარეგანსა ჭურჭლისასა, ხოლო შინაგანი მისი სავსე არის ნატაცებითა და არა-წმიდებითა (კე). იგინი ემსგავსებიან საფლავთა განგოზილთა, რომელი სჩანედ გარეშე მშვენიერ, ხოლო შინაგან სავსე არიედ ძვალებითა მკვდართათა. ვაი თქვენდა, მწიგნობარნო და ფარისეველნო ორგულნო, რამეთუ მიიღებთ უმეტესსა სასჯელსა; ცოფნო და ბრმანო, გველნო, ნაშობნო იქედნეთანო, ვითარ-მე განერნეთ სასჯელსა მას გეენისასა? აჰა, ვითართა საშინელთა სიტყვათა შინა აყვედრებდა მაცხოვარი ფარისეველთა! რას ნიშნავს ეს, ძმანო ჩემნო? როგორ მოხდა, რომელ ყოვლად მშვიდი იგი და ყოვლად მოწყალე, განხორციელებული ცოდვილთათვის უფალი თითქმის დაივიწყებდა მოთმინებასა და შებრალებასა, ოდეს უბნობდა ფარისეველთა ზედა? ღვთაებრივითა სიბრალულითა აღვსებული იგი, რომელმან შეიწყნარა ცოდვილი ქალი, ღირსი სიკვდილისა, რისთვის აღწერდა ესრეთთა ფიცხელთა და მრისხანეთა სიტყვათა შინა ბოროტებასა ფარისეველთასა? სჩანს, ძმანო ჩემნო საყვარელნო, რომელ საშინელ არს ცოდვა ფარისევლობისა! რისათვის? მისთვის, რომელ ფარისეველი ცხოვრებითა თვისითა თითქმის შეაგინებს თვით სათნოებასა; იგი ზოგჯერ სხვათა კაცთაცა შეაძულებს ღვთის-მსახურებასა; იგი განაუქმებს ღვთის-მოყვარებასა და მრავალთა კაცთა დაუბრკოლებს სულის ცხონებასა. ვაი თქვენდა, მწიგნობარნო და ფარისეველნო ორგულნო, რამეთუ დაჰხშავთ სასუფეველსა ცათასა წინაშე კაცთა, თქვენ შეარახვალთ და შემავალთა არა უტევებთ შესვლად (მთ. კგ. იდ). რა სახით? ესრეთ, რომელ კაცი გულ-წრფელი, მხედველი ფარისევლობითის ყოფა-ქცევისა, ხშირად უკუნ-იქცევა ღვთის მსახურებისაგან.

მოწყალების გაცემისას დაე ნუ შეგვეშინდება, რომ გავღატაკდებით, რამეთუ ჩვენც გავიგონებთ ღვთისგან: „მოვედით, კურთხეულნო მამისა ჩემისანო, და დაიმკვიდრეთ სასუფეველი“. შევშინდეთ (სასჯელისაგან) და ყველაფერი გავაკეთოთ, რომ უსულგულობის გამო ღვთის სიყვარულისგან გაუცხოებულნი არ აღმოვჩნდეთ, „რამეთუ რომელსა არა უყუარდეს ძმაჲ თვისი, რომელი იხილა, ღმერთი, რომელი არა უხილავს, ვითარ ძალ-უც შეყუარებად?“ (1 იოან. 4,20) – ამბობს მახარებელი; ხოლო ვისაც ღმერთი არ უყვარს, როგორ შესძლებს მასთან დამკვიდრებას? და ვინც მასთან არაა, ის განეშორება მას; ხოლო მისგან განშორებული, ცხადია, გეენაში მოხვდება.

უფლის მცნებაა – არ დავდუმდეთ, როდესაც სარწმუნოებაა საფრთხეში. თქვი, – ამბობს უფალი, – ნუ გაჩუმდები. "და უკუეთუ იჯმნეთ მისგან, არა სთნავს სულსა ჩემსა მას შინა" (ებრ. 10,38); და კვლავ: "დაღათუ ესენი დუმნენ, ქვანი ღაღადებდენვე" (ლუკ. 19,40). ამგვარად, როდესაც საქმე სარწმუნოებას ეხება, არ გვაქვს უფლება ვთქვათ: "ვინ ვარ მე? – მღვდელი არა ვარ, არც მთავარი, არც მეომარი და არც მიწათმფლობელი. მე ერთი გლახაკი ვარ, ყოველდღიური საზრდელისთვის მშრომელი. მე არ მეხება სარწმუნოებაზე საუბარი და ზრუნვა". ვაი, რომ ქვანი ღაღადებენ, შენ კი სდუმხარ და არაფერს ზრუნავ?!

მტკიცედ აღვიბეჭდოთ მეხსიერებაში: როდესაც სხვები დამორჩილდნენ და სულით დაეცნენ, მატათია მამაცურად იცავდა უფლის სჯულს (I მაკაბ., თავი 2); როდესაც ებრაელები დაიფანტნენ და ღმერთის რწმენისაგან განდგომა დაიწყეს, ილიამ გასძლო თავის დიად ბრძოლაში; დანიელი ვერ შეაშინა ვერც მარტოობამ უცხო ქვეყანაში, ვერც უმოწყალო დევნამ და მან არაერთგზის ვაჟკაცურად დაამტკიცა თავისი სარწმუნოება; სამი ყრმა მუქარამ ვერ გასტეხა, ბაბილონის ცეცხლს მათ თავიანთი სარწმუნოება დაუპირისპირეს და ტყვეებმა გამარჯვებული მეფე დაამარცხეს. თუმცა არიან ამჟამად ორპირნი და გამცემელნი, რომელნიც ეკლესიაში იმყოფებიან და ეკლესიას აღუდგებიან, არყევენ სარწმუნოებასა და სიმართლეს, მაგრამ უმეტესობა იმარხავს საღ გონებას, წმიდა რელიგიას და სულს – მხოლოდ თავისი ღმრთის ერთგულს. სხვისი ორგულება ვერ არღვევს მათ ქრისტიანულ რწმენას და უფრო მეტადაც განაცხოველებს მას, წარმართავს ზეციური დიდებისაკენ, თანახმად ნეტარი მოციქულის სიტყვებისა, რომელიც გვარწმუნებს და გვეუბნება: "არამედ რაჲ? ურწმუნო თუ ვინმე იქმნეს, ნუუკუე ურწმუნოებამან მათმან სარწმუნოებაჲ ღმრთისაჲ განაქარვოსა? ნუ იყოფინ! იყავნ ღმერთი მხოლოჲ ჭეშმარიტ და ყოველი კაცი ცრუ" (რომ. 3.3-4). თუკი ყოველი კაცი ცრუა და სიმართლე მხოლოდ ღმერთთანაა, მაშ ღმრთის მონებმა და განსაკუთრებით ეპისკოპოსებმა რა უნდა აკეთონ? – დაუტეონ კაცობრივი სიცრუე და გზააბნეულობა, დაიცვან უფლის დანაბარები და ღმრთის სიმართლე შეიმოსონ.

შვილო ჩემო, ქვეყნის აღსასრულამდე არ მოაკლდებიან უფლის წინასწარმეტყველნიცა და სატანის მსახურებიც. უკანასკნელ ჟამს ისინი, ვინც ჭეშმარიტად ემსახურებიან ღმერთს, მშვიდობიანად დაჰფარავენ თავს ადამიანთაგან და არ მოახდენენ მათ შორის ნიშებსა და სასწაულებს, როგორც აწინდელ დროში; არამედ ივლიან იმ მოღვაწეობის გზით, რომელიც სიმდაბლითაა შეზავებული და ცათა სასუფეველში სასწაულებით სახელგანთქმულ მამებზე დიდნი აღმოჩნდებიან; იმიტომ, რომ მაშინ არავინ მოახდენს ადამიანთა თვალწინ სასწაულებს, რომლებიც აღანთებდნენ და განამხნობდნენ ხალხს გულმოდგინე მოღვაწეობისათვის. სამღვდელო საყდრების მპყრობელნი სრულიად გამოუცდელნი იქნებიან მთელს მსოფლიოში და არ ეცოდინებათ სათნოების ხელოვნება; ასეთივე იქნებიან მონაზონთა წინამძღოლნიც, რამეთუ ყველას დასცემს გემოთმოყვარება და დიდებისმოყვარება. ისინი ადამიანთათვის დამაბრკოლებელნი უფრო იქნებიან, ვიდრე სამაგალითონი. ამიტომაც სათნოება კიდევ უფრო მეტად იქნება უგულვებელყოფილი; ვერცხლისმოყვარება იმეფებს მაშინ და ვაი ოქროთი გამდიდრებულ მონაზვნებს, რამეთუ ასეთები იქნებიან საყვედრელნი უფლისათვის და ვერ იხილავენ ცოცხალი ღმერთის სახეს.

იქ ვხედავ ძეს კაცისას, ზეციდან მომავალს... შემდეგ (ჩანს) ამაღლებული საყდარი დიდებისა და კაცთა მოდგმის ყველა ტომი, რომელნიც კი ყოფიერებაში მოსულან, მზის ნათელი მიჰფენიათ და ეს ჰაერი ჩაუსუნთქავთ, ორ ნაწილად განყოფილნი და სამსჯავროს წინაშე წარმდგარნი. მარჯვნივ მდგომნი ცხვრებად არიან წოდებულნი, ხოლო მეორე მხარეს მდგომნი, მესმის, თხებად იწოდებიან, რომლებმაც ეს სახელი მსგავსი ზნის მიხედვით მიიღეს. მესმის იქ მსაჯულის სიტყვები განსასჯელთა მიმართ და განსასჯელთა პასუხები მეუფისადმი. თითოეულს შეხვდება ის, რაც მისთვის ეგების: ცხოვრების კეთილად გამტარებლებს – სასუფევლით ტკბობა, ხოლო კაცთმოძულეებსა და ბოროტებს – ცეცხლოვანი ტანჯვა, თანაც მარადიული. ეს ყველაფერი ზედმიწევნითაა აღწერილი.

პეტრე: მინდა ვიცოდე, თვალყური უნდა ვადევნო იმას, რაც ღამეულ ჩვენებაში წარმომიდგება?

გრიგოლი: გმართებს იცოდე, პეტრე, რომ სულში სიზმრეული ჩვენებანი ექვსი მიზეზით შემოდიან. ზოგჯერ სიზმარი კუჭის სისავსის გამო წარმოიშობა, ზოგჯერ, პირიქით, მისი სიცარიელის გამო; ზოგჯერ – ეშმაკის ცდუნებით, ზოგჯერ – ზრახვებით (ფიქრებით) და ცდუნებით ერთდროულად; ზოგჯერ – გამოცხადებით, ზოგჯერ – გულისთქმითა და გამოცხადებით ერთდროულად. პირველი ორი სახის სიზმრეული ჩვენებანი გამოგვიცდია, ხოლო დანარჩენი ოთხი სახის მაგალითებს წმიდა წერილი გვაძლევს. სიზმრეული ჩვენებანი ხშირად ეშმაკის საცდური რომ არ იყოს, მაშინ ბრძენკაცი არასოდეს მიგვითითებდა ამაზე სიტყვებით: "რადგან მრავალნი აცდუნეს სიზმრებმა და დაეცნენ მისი მოიმედენი" (ზირ. 34, 7). აგრეთვე: "ნუ იჯადოქრებთ და ნუ იმკითხავებთ სიზმრებით" (ლევ. 19, 26). ამ სიტყვებით ცხადად ჩანს, რომ უნდა ვერიდოთ სიზმრებით მარჩიელობას. სიზმრები ზოგჯერ ზრახვებისა და საცდურისაგან ერთდროულად რომ არ მოდიოდეს, ბრძენი არ გვეტყოდა: "როგორც მრავლადაა სიზმარში ამბები, ისე მრავალსიტყვაა უგუნურის ნაუბარი" (ეკლ. 5, 2). ზოგჯერ სიზმარი იდუმალი გამოცხადებისაგან რომ არ იშვებოდეს, მაშინ იოსები თავის უპირატესობას ძმების წინაშე სიზმარში ვერ იხილავდა (დაბ. 37); არც ანგელოზი ამცნობდა ძილში მარიამის დამწინდველს ყრმასთან ერთად ეგვიპტეში გაქცეულიყო (მათ. 2). აგრეთვე, სიზმარი ზოგჯერ ზრახვებისა და გამოცხადების ერთობით რომ არ იშვებოდეს, მაშინ წინასწარმეტყველი დანიელი, ნაბუქოდონოსორის სიზმარზე მსჯელობისას, არ მიუთითებდა, რომ მისი საფუძველი ფიქრები იყო: "გულისზრახვანი შენნი საწოლსა შენსა ზედა აღვიდეს, რაჲ ჯერ-არს ქმნად ამათსა შემდგომად და გამომცხადებელმან საიდუმლოთამან მაუწყნა მე, რომელთაჲ ჯერ-არს ქმნაჲ" (დან. 2, 29). და იქვე: "შენ, მეფე, ჰხედევდ, და, აჰა, ხატი ერთი დიდი. და ხატი იგი და შესახედავი მისი საშინელ მდგომარე წინაშე პირსა შენსა" (დან. 2, 31). ამგვარად, როდესაც დანიელი სიზმარს კრძალვით განიხილავს და განმარტავს, თუ რომელი ზრახვიდან იშვა, ცხადად გვიჩვენებს, რომ ხშირად სიზმარი ზრახვებიდან და გამოცხადებებიდან ერთდროულად მომდინარეობს. თუკი სიზმრები ამგვარად განსხვავდებიან, მაშინ ცხადია, მით უფრო ნაკლებად უნდა ვენდოთ მათ, რაც უფრო ძნელი შესაცნობია, თუ საიდან მომდინარეობენ. წმინდანები საცდურსა და გამოცხადებას შორის განსხვავებას ერთგვარად შინაგანად შეიგრძნობენ, განასხვავებენ ჩვენების ხმასა და სახეს, გულისხმაყოფენ კეთილი სულისგან რა ეძლევათ და რომელია ეშმაკის საცდური. თუკი გონება სიზმრების მიმართ ფრთხილი არ იქნება, მაშინ მაცდური სულის მიერ მრავალ ოცნებაში ჩაეფლობა: ის, როგორც წესი, მრავალ სიმართლეს წინასწარმეტყველებს, რომ შემდეგ სული სიცრუით მოიცვას.

მძიმეა სიგლახაკეში ცხოვრება, მაგრამ უფრო უარესია გამდიდრება უპატიოსნოდ.

არ შემიძლია არ ვთქვა რვაფეხას ცბიერებისა და ვერაგობის შესახებ, რომელიც ყოველ ჯერზე იმ ქვის ფერს იღებს, რომელსაც იოლად ეკრობა. ამიტომაც მრავალი თევზი ცურვის დროს უშიშრად უახლოვდება რვაფეხას, როგორც ქვას და მზაკვრის მსხვერპლი ხდება. ასეთები არიან თავისი ზნით ისინი, ვინც თავს აწონებს ყოველგვარ გაბატონებულ ხელისუფლებას. ისინი ყოველ ჯერზე სახეს იცვლიან გარემოებათა მიხედვით, მუდმივად ერთი ზრახვა არ უპყრიათ, ადვილად ხდებიან ხან ერთნაირი, ხან სხვანაირი; უბიწოებთან უბიწოებას განადიდებენ, თავშეუკავებლებთან თავშეუკავებლები არიან, ყველას საამებლად იცვლიან განწყობას. იოლი არ არის ასეთი ადამიანებისთვის თავის არიდება და მათგან მომავალი ზიანისგან გადარჩენა, რამეთუ მათ მიერ ჩაფიქრებული მზაკვრობა ღრმადაა დაფარული მეგობრობის ნიღბით. ასეთი ზნის ადამიანებს უფალი უწოდებს მტაცებელ მგლებს, რომლებიც ცხვრის ტყავში გახვეულები მოდიან (მათ. 7,15). განეშორე გაქნილ და მრავალსახოვან ზნეს. ისწრაფე ჭეშმარიტებისკენ, გულწრფელობისა და უბრალოებისკენ.

მადლიერი და სიბრძნისმოყვარე სულის უპირველესი თვისებაა, ღმერთს მადლობდეს სამწუხარო მდგომარეობებშიც, ადიდოს იგი ყველაფრისათვის – არა მხოლოდ წყალობისათვის, არამედ სასჯელისთვისაც.

იმის შესაბამისად, თუ როგორ ილოცებ შენს ცილისმწამებელზე, ღმერთი დაბრკოლებულებს დამარწმუნებლად გამოუცხადებს ჭეშმარიტებას შენს შესახებ.

იტყვის მართალი მსაჯული: უმადურო და უგუნურო ადამიანო, მე მოგანიჭე ამდენი ოქროს დღე და ამხელა ძვირფასი ჟამი ცხოვრებისა. შენ ვალდებული იყავი ეს დღეები ჩემს მსახურებაში და ჩემი მცნებების აღსრულებაში გაგეტარებინა, რომ შენთვის მოცემული დროის ფასად მარადიული ცხონება მოგეყიდა. მაგრამ შენ იგი თამაშობებზე და სანახაობებზე გაფლანგე, რითიც შენი სულისთვის წარწყმედა შეიძინე. ამგვარად, ვინაიდან შენ ბოროტი მონა აღმოჩნდი, რომელმაც არ ისარგებლა ჩემს მიერ მონიჭებული ჟამით, ვუბრძანებ ჩემს მონებს, განგხადონ „ბნელსა მას გარესკნელსა“, იქ, სადაც არის „ტირილი და ღრჭენაჲ კბილთა“ (მათ. 25,30).

მზვაობარ ფარისეველს უფლის მადლობა და დიდება განუზრახავს: „ღმერთო, გმადლობ შენ, რამეთუ არა ვარ, ვითარცა სხუანი კაცნი, მტაცებელ ცრუ და მემრუშე“ (ლუკ. 18,11) – ამბობს იგი. ის აშკარა შეცოდებებს ჩამოთვლის, რომლებიც ყველამ შეიძლება დაინახოს; მაგრამ სულიერ ვნებებზე – სიამაყეზე, მზაკვრობაზე, სიძულვილზე, შურზე, ორგულობაზე – სიტყვასაც არ ამბობს. არადა სწორედ მათგან შედგება ფარისეველი! სწორედ ისინი აბნელებენ, კლავენ სულს, სინანულის უნარს უკარგავენ! ისინი სპობენ მოყვასის სიყვარულს და შობენ (მოყვასის მიმართ) დაბრკოლებას – სიცივით, სიამაყით და სიძულვილით ავსებულს! მზვაობარ ფარისეველს განუზრახავს მადლობა შესწიროს ღმერთს საკუთარი კეთილი საქმეების გამო, მაგრამ ღმერთი პირს იბრუნებს მისგან; ღმერთს მის წინააღმდეგ საშინელი განაჩენი გამოაქვს: „რომელმან აღიმაღლოს თავი თვისი, იგი დამდაბლდეს“ (ლუკ. 18,14)“.

სცოდავდნენ ჩვენი წინაპრები, მაგრამ ცოდვას ცოდვად მოიხსენებდნენ, ხოლო დღევანდელი ლიბერალები სცოდავენ და ცდილობენ ცოდვის გამართლებას, თითქოს ის კანონიერი საქმე იყოს. აიღეთ ხორციელი გულისთქმის ცოდვები,  – მათი სწავლებით ეს ყველაფერი ადამიანური ბუნების უბრალო სისუსტეები და ბუნების კანონებია, მისი მოთხოვნილება. მათ შორის ისეთებიც არიან, რომლებიც აღმერთებენ ხორციელ ვნებას, როგორც ძველად აფროდიტეს თაყვანისმცემლები. და მთელი ეს სისაძაგლე იბეჭდება და მას კითხულობენ, მასზე მსჯელობენ ზიზღის გარეშე, თითქოსდა რაღაც ყურადღების ღირსზე! ესაა თავისუფლება? არა, ეს არაა თავისუფლება, ეს საშინელი მონობაა ცოდვისა და ვნებებისა, რომელსაც შედეგად მოსდევს ღვთის საშინელი სასჯელი, მოდგმის განადგურება და მარადიული ტანჯვა.  „რომელმან ქმნეს ცოდვაჲ, მონაჲ არს იგი ცოდვისაჲ. და მონამან არა დაიმკვიდროს სახლსა შინა უკუნისამდე, ხოლო ძემან (ჭეშმარიტი თავისუფლებისა – წმ. იოან. კრონშტ.) დაიმკვიდროს უკუნისამდე (იოან, 8,34-35). ჭეშმარიტმა ქრისტიანებმა უნდა ჯვარს-აცვან და ამოძირკვონ ვნებები. „ხოლო ქრისტესთა მათ ხორცნი თვისნი ჯუარს-აცუნეს ვნებითურთ და გულის-თქუმით“ (გალატ. 5,24).

ნუ გაზრდი ფასს გაჭირვების ჟამს; ნუ დაელოდები პურის სიმწირეს შენი ბეღლების გასახსნელად, რამეთუ ხორბლის ძუნწად გამყიდველი წყეულია ერისგან (იგავ. 11,26). ნუ დაელოდები შიმშილობას ოქროსთვის, ნურც საზოგადო გაჭირვებას საკუთარი კეთილდღეობისთვის. ნუ ივაჭრებ ხალხის უბედურებით, ღვთის რისხვას ფულის შოვნისთვის ნუ გამოიყენებ. ნუ დაფლითავ გამათრახებულთა ჭრილობებს.

თუკი ჩვენ კეთილად ვიცხოვრებთ, მთელი ქვეყანაც რომ ცუდს ამბობდეს ჩვენზე, მაშინაც კი ყველაზე ბედნიერები ვიქნებით და მოვიზიდავთ ყველა ცხონების მსურველს, რადგან ისინი დაუჯერებენ არა უკეთურთა ავსიტყვაობას, არამედ კეთილ ცხოვრებას. ჭეშმარიტად, სიკეთის ხმა ყველა საყვირზე ხმამაღალია, და წმინდა ცხოვრება მზეზე მეტად ბრწყინავს, თუნდაც რომ ავის მეტყველნი უთვალავნი იყვნენ. ამგვარად, თუკი ჩვენ გვექნება ყველა ხსენებული სათნოება: თუკი ვიქნებით მშვიდნი, თავმდაბალნი, მოწყალენი, სიწმინდის დამმარხველნი, მშვიდობისმყოფელნი, შეურაცხყოფას შეურაცხყოფით არ ვუპასუხებთ, არამედ პირიქით, სიხარულითაც მივიღებთ, მაშინ ყველა ჩვენს მაცქერალს ამით მოვიზიდავთ არა ნაკლებად, ვიდრე სასწაულებით, და ყველა ხალისით წამოვა ჩვენკენ, თუნდაც რომ ნადირივით დაუმორჩილებელი იყოს, თუნდაც რომ ბოროტი სულივით ცბიერი იყოს, ერთი სიტყვით, როგორი უვარგისიც გინდა იყოს.

მაშინ (საშინელ სამსჯავროზე), ქრისტესმოყვარენო, თითოეულს შეუმოწმდება ქრისტიანობის ბეჭედი, რომელიც მიიღო ყოველმა მათგანმა მსოფლიო (კათოლიკე) ეკლესიაში ნათლისღებისას, და მოეთხოვება თითოეულს უბიწო სარწმუნოება, შეუმუსრავი ბეჭედი, შეუბილწავი კვართი და კეთილი აღსარება, რომელიც აღთქვა მან მრავალი მოწმის თანდასწრებით, როდესაც წარმოთქვა: "განვეშორები ეშმაკისაგან და ყოველთა საქმეთა მისთაგან"... უკანასკნელ, როგორც თქვა უფალმა (მათ. 25,32-33), "განარჩინეს იგინი ურთიერთას, ვითარცა-იგი მწყემსმან რაჲ განარჩინის ცხოვარნი თიკანთაგან, და დაადგინნეს ცხოვარნი მარჯუენით მისა". – ის ცხოვარნი, რომლებსაც აქვთ კეთილი ნაყოფი, რომლებმაც იციან მწყემსი, რომლებიც არიან აღბეჭდილნი, რომლებმაც დაიცვეს ბეჭედი დაუზიანებლად, რომლებიც გაყვნენ დიდ მწყემსს, რომელმაც თქვა: "მომდევდით მე", ცხოვარნი, რომლებმაც არ შებილწეს წმინდა სარწმუნოება მწვალებლური გმობებით; ამ ცხვრებს დაადგენს მარჯვენით მისა.

მას (ღმერთს) ყველას ცხოვრება სურს, მაგრამ არავის აიძულებს. მაშ რატომ ვერ ცხონდებიან ყველანი, თუკი მას ყველას ცხოვრება სურს? ეს იმიტომ, რომ ყველას ნება არ მიჰყვება მის ნებას, ხოლო ის არავის აიძულებს; თუკი მას სურს, ჩვენ კი არ გვსურს, ჩვენი ცხონების საქმე ირღვევა; არა იმის გამო, რომ მისი ნებაა უძლური, არამედ იმიტომ, რომ მას არ სურს ვინმეს იძულება.

როდესაც შენ გშიან, გწყურიან, ავათა ხარ, მწუხარე ხარ, შიშველი ხარ, ღარიბი ხარ და რამე უბედურებათა შინა ჩავარდნილი ხარ, მაშინ რასა გრძნობ და ვითარი მწუხარება გაქვს, და რამდენად გიღირს გამოხსნა და შეწევნა? აი ესრეთი აქვს შენს ძმას საჭიროება შეწევნისა, როდესაც ზემო თქმულს გაჭირვებაში ჩავარდნილია.

რატომაა, რომ შენ მდიდრდები, ის კი სიღარიბეშია? იმისთვის, რომ შენც მიიღო საზღაური სიკეთისა და მართებული გამგებლობისთვის, ის კი დიდი ჯილდოებით იქნეს პატივდებული მოთმინებისთვის. ხოლო შენ, ყველაფერი დაგიპყრია ანგარების აღუვსებელ წიაღებში და ფიქრობ, რომ არავის ავნებ, როდესაც მრავალს აკლებ ამ ყოველივეს? ვინ არის ანგარებიანი? ვინც არ ჩერდება ზომიერების საზღვრებში. და მტაცებელი ვინღაა? ის, ვინც ართმევს სხვას მის საკუთრებას. როგორ არ ხარ შენ ანგარებიანი, როგორ არ ხარ მტაცებელი, როდესაც ისაკუთრებ იმას, რაც მხოლოდ განსაგებლად მოგეცა? ვინც ჩაცმულს გააშიშვლებს, იმას მძარცველს ვუწოდებ, ხოლო ვინც შიშველს არ შემოსავს, როცა ეს შეუძლია, განა ის სხვა სახელწოდების ღირსია? მშიერს ეკუთვნის პური, რომელიც შენ დაგიპყრია; შიშველს – სამოსი, რომელსაც საცავებში ინახავ; ფეხშიშველს – ფეხსაცმელი, რომელიც შენთან ლპება; გაჭირვებულს – ფული, შენ რომ ჩაგირაზია. ამიტომ ყველას ავნებ, ვისი დახმარებაც შეგეძლო.

თუკი უფალმა ვირი აალაპარაკა და მოგვის მიერ სულიერი კურთხევა მიანიჭა [ებრაელებს]; თუკი, ამგვარად, ვირის უსიტყველი ბაგეებით და ბალაამის უწმინდური ენით ის უმადური იუდეველებისთვის მოქმედებდა, მით უმეტეს თქვენთვის, თუკი მადლიერნი იქნებით, ის ყველაფერს აღასრულებს, რაც საჭიროა, და სული წმიდას გარდამოავლენს, – თუნდაც რომ მღვდლები უკიდურესად ბიწიერნი იყვნენ.

ენა იმას ქადაგებს და იმეორებს, რაც გულს უყვარს და რაზედაცაა მიმსჭვალული; ბაგეები ამხელენ ჩვენი გულის საიდუმლოებს.

მრავალსიტყვაობას ცოდვა მოსდევს ხოლმე, სიტყვაუხვობა სიბრძნის და ცოდნის ნაკლებობის მაჩვენებელია.

ვისაც დუმილი უყვარს, ის თვითონაც მშვიდადაა და მოყვასსაც არ აწყენინებს.

ბევრი ესაუბრე ღმერთს, ცოტა ელაპარაკე ადამიანებს.

ვის არ სურს თავისუფლება? ის ყველას უნდა, მაგრამ საჭიროა ვიცოდეთ, რა არის თავისუფლება და როგორ მოვიპოვოთ... იმისთვის, რომ გავთავისუფლდეთ, პირველ ყოვლისა უნდა „შევკრათ“ საკუთარი თავი. რაც მეტად შეკრავ თავს, მით მეტი თავისუფლება ექნება შენს სულს... საკუთარ თავში ვნებები უნდა შეკრა, რომ ვერ შეძლონ შენი დაუფლება; თავი უნდა შეკრა, რომ მოყვასს ზიანი არ მიაყენო... ადამიანები, ჩვეულებრივ, ეძიებენ თავისუფლებას, რომ აკეთონ „რაც გინდა“. მაგრამ ეს არაა თავისუფლება, არამედ – ცოდვის ძალაუფლება შენზე. თავისუფლება – სიძვის აღსრულების, ან თავშეუკავებლად ჭამისა და თრობის, ან გულღვარძლიანობის, ძალადობისა და მკვლელობის, ან სხვა ამის მსგავსის – სულაც არაა თავისუფლება, არამედ როგორც უფალმა თქვა: „ყოველმან რომელმან ქმნეს ცოდვაჲ, მონაჲ არს იგი ცოდვისაჲ“. ბევრი ლოცვაა საჭირო ამ მონობისგან გასათავისუფლებლად. ჩვენ ვფიქრობთ, ჭეშმარიტი თავისუფლება ისაა, რომ არ სცოდავდე, რომ მთელი გულითა და მთელი ძალით გიყვარდეს ღმერთი და მოყვასი. ჭეშმარიტი თავისუფლება – ესაა მუდმივად ღმერთთან ყოფნა.

იტყვი: „მე ღარიბი ვარ“. დაე ეგრე იყოს, მაინც გაეცი. გაეცი იქიდან, რაც გაქვს, რადგან ღმერთი არ ითხოვს ჩვენს შესაძლებლობაზე აღმატებულს. შენ პურს მისცემ, სხვა – ჭიქა ღვინოს, სხვა კიდევ – სამოსს, და ამგვარად, ერთობლივი შენაწირით ერთი კაცის გასაჭირი დასრულდება.

ისე არაფერი აახლოებს გულს ღმერთთან, როგორც მოწყალება.

ნუ მიბაძავთ მოდას! ის ადამიანებს მოკრძალების დაკარგვას აიძულებს. მოციქული პავლე ამბობს, რომ ქალმა თავი უნდა შეიმკოს არა თმების წნულებით, არა სამოსით, არამედ სიმდაბლით, სიმშვიდით და მორცხვობით. ამიტომაც დედებმა უნდა იზრუნონ, რომ მათი ქალიშვილები სახლშიაც კი მოკრძალებით იცვამდნენ, ხოლო ტაძარში, და მით უფრო მონასტერში, განსაკუთრებით მოკრძალებული სამოსით დადიოდნენ, რომ არავინ დააბრკოლონ და უფალი არ განარისხონ.

ისიც იცოდე, ძმაო, რომ ღმერთი, რომელმაც შენ გაგაჩინა, არის ღმერთი ყველგან მყოფი, ყოვლის მცოდნე, ის ხედავს ყოველსავე, რასაც ჩვენ ვიქმთ და ვამბობთ. ამიტომ, როცა იგინები და ილანძღები, ნუ გვარწმუნებ, რომ შენა გრწამს ღმერთი; შენ რომ ღმერთი გრწამდეს, არც იკადრებდი ლანძღვა-გინებას, ისევე როგორც არ იკადრებდი ქვეყნიურის ხელმწიფის წინაშე რაიმე ცუდს სიტყვას.

თუკი ადამიანი საკუთარ თავზე მუშაობას არ დაიწყებს, მაშინ ეშმაკი მას სხვა სამუშაოს გამოუძებნის – სხვების ნაკლოვანებების მოძიებას.

სიახლეები

8 დეკემბერი 2022

ცოდვები: წმ. მამები ავსიტყვაობისა და ბილწსიტყვაობის შესახებ

18 ივნისი 2022

განმარტება: წმ. იოანე ოქროპირი – თარგმანებაჲ იოანეს სახარებისაჲ

15 აპრილი 2022

მოღვაწეობა: არქიმანდრიტი ეფრემ ფილოთეველი (არიზონელი) – სწავლებები

10 აპრილი, 2021

მოღვაწეობა: წმ. იოანე სინელი – კლემაქსი, რომელ არს კიბე (წმ. ეფთვიმე მთაწმიდელის თარგმნილი, შესწორებული გამოცემა)

3 მარტი, 2021

ცხოვრება: წმ. მღვდელმთავარი ფილარეტ მოსკოველი – რა უნდა ვქნათ ეპიდემიის ჟამს

12 დეკემბერი, 2020

პატერიკები: არა წადილი შენი, არამედ როგორც ინებებს ღმერთი

19 ნოემბერი, 2020

მოღვაწეობა: მოღვაწეობა: წმ. იოანე კრონშტადტელი – სულიერი ცხოვრების შესახებ, დღიურებიდან. ნაწილი მეორე

16 ნოემბერი, 2020 წ.

მოღვაწეობა: წმ. იოანე კრონშტადტელი – სულიერი ცხოვრების შესახებ, დღიურებიდან. ნაწილი პირველი

20 ოქტომბერი, 2020 წ.

განმარტება: განმარტება ფსალმუნის მუხლისა: ნეტარ არს, რომელმან გულისხმა-ყოს გლახაკისა და დავრდომილისაჲ, დღესა ბოროტსა იხსნას იგი უფალმან.

14 ოქტომბერი, 2020 წ.

ცხოვრება: წმ. ეფრემ ასური – თუკი ღმერთს რაიმეს სთხოვ

28 აპრილი, 2020 წ.

პატერიკები: ათონელი ბერის უცნაური განსაცდელი

8 აპრილი, 2020 წ.

ცხოვრება: წმ. პაისი ველიჩკოვსკის პასუხი ცხონების შესახებ

6 აპრილი, 2020 წ.

ცხოვრება: წმ. იოანე კრონშტადტელი – რას დაგვმართებ, უფალო?

31 მარტი, 2020 წ.

ცხოვრება: წმ. მღვდელმთავარი ფილარეტ მოსკოველი – სანუგეშო წერილი ეპიდემიის ჟამს

25 მარტი, 2020 წ.

ცხოვრება: წმ. ნილოს სინელის წერილი წმ. იოანე ოქროპირის ხილვების შესახებ

24 ოქტომბერი, 2019 წ.

გარდაცვალება: წმ. პაისი მთაწმინდელი (ათონელი) – კეთილი ძია იანისი

25 სექტემბერი 2019 წ.

ცხოვრება: წმ. ბარსანოფი ოპტინელი – სასუფეველში შესვლის უფლება

29 მაისი 2019 წ.

საცდურები: დეკანოზი ანასტასი გოცოპულოსი – თვითხელდასხმული ვიკენტი ჩეკალინი და უკრაინის ეკლესიის „ავტოკეფალია“

23 აპრილი 2019 წ.

მოღვაწეობა: წმ. პაისი მთაწმინდელი (ათონელი) – სწავლებები სულიერი ცხოვრების შესახებ

20 აპრილი 2019 წ.

მოღვაწეობა: წმ. ბარსანოფი ოპტინელი – იესოს ლოცვისათვის

19 აპრილი 2019 წ.

მოღვაწეობა: წმიდა მამათა სწავლებების კრებული

18 აპრილი 2019 წ.

ცხოვრება: წმ. ბარსანოფი ოპტინელი – საუბარი ნიკოლოზ გოგოლის შესახებ

17 აპრილი 2019 წ.

მოღვაწეობა: წმ. ეფრემ ასური – გამოკრებილი სწავლებები

16 აპრილი 2019 წ.

გარდაცვალება: თხოვნა საიქიოდან. პეტრე სტოლიპინის შვილის ნაამბობი

14 აპრილი 2019 წ.

პატერიკები: სიმდაბლის ძალა

20 ნოემბერი 2018 წ.

ცხოვრება: ღირსი ნიკონ ოპტინელის წერილი დედისადმი

10 აგვისტო 2018 წ.

პატერიკები: მისაბაძი მგალითი

20 ივლისი 2018 წ.

ცხოვრება: წმ. ეპისკოპოსი ეგნატე ბრიანჩანინოვი – წერილები

22 ივნისი 2018 წ.

მოღვაწეობა: წმ. თეოფანე დაყუდებული – წმიდა მამათაგან გამოკრებილი სულიერი მარგალიტები

16 ივნისი 2018 წ.

ცოდვები: წმ. მამები სოდომური ცოდვის შესახებ

10 ივნისი 2018 წ.

მრწამსი: რა გველოდება საშინელი სამსჯავროს შემდეგ. „აპოკატასტასისის“ განხილვა წმიდა მამათა სწავლებების მიხედვით

2 ივნისი 2018 წ.

საცდურები: რატომ არის ქრისტიანისთვის მიუღებელი ე.წ. ბიოდინამიური სოფლის მეურნეობა