დღესასწაული არის ჩვეულებრივისაგან განსხვავებული, განსაკუთრებული დღე. დღესასწაულები თავად ღმერთმა დაადგინა და მათი დასაბამიც სამყაროს შექმნისას უნდა ვეძიოთ. ღმერთი ექვსი დღე ქმნიდა სამყაროს, შემდეგ კი წმიდა-ყო მეშვიდე დღე, როდესაც განისვენა ყველა საქმისაგან (დაბ. 2,2-3). ამით ადამიანს მიეცა მცნება – წმიდა ეყო მეშვიდე დღე. მოგვიანებით, სჯულში, მოსეს პირით, ღმერთმა ებრაელ ერს დაუდასტურა (გაუმეორა) ეს მცნება (გამ. 20,8-11) და ამის გარდა სხვა დღესასწაულებიც დაადგინა: პასექი – ეგვიპტიდან გამოსვლის მოსაგონრად (გამ. 12,14), ზატიკი – სინას სჯულდების მოსახსენებლად (გამ. 23,10-12), კარვობის დღესასწაული – უდაბნოში მოგზაურობის მოსაგონრად (გამ. 23,34-43), ახალი წელი ანუ საყვირთა დღესასწაული (გამ. 23,24), განწმენდის დღე (გამ. 23,27-32) და სხვა დღესასწაულები, რომელთაც უნდა გაეხსენებინა ებრაელთა მომავალი თაობებისათვის ის მოწყალებები, რომლებიც ღმერთმა მათ მამებს, მამათა მიერ კი თავად მათაც მოუვლინა.
ახალაღთქმისეულ ეკლესიას, რომელსაც ღმერთმა გაცილებით მეტი და დიდი სიკეთეები უბოძა, ვიდრე ძველაღთქმისეულს, უფრო მეტი და დიდი დღესასწაულებიც უნდა ჰქონდეს, და აქვს კიდევაც. ეკლესიამ ღმრთივსულიერად დააწესა სხვადასხვანაირი დღესასწაულები: ზოგი – ღმერთის სადიდებლად, ზოგი – ღვთისმშობლისა და ზოგიც – წმიდა ანგელოსთა და წმიდა ადამიანთა საპატივცემულოდ. პირველებს საუფლო დღესასწაულები ეწოდებათ, მეორეთ – ღმრთისმშობლისანი, მესამეთ – წმიდათა დღესასწაულები.
ეს დღესასწაულები თავისი მნიშვნელობით იყოფა დიდ, საშუალო და მცირე დღესასწაულებად.
დიდი დღესასწაულები: (ა) საუფლო დღესასწაულები: ქრისტეს შობა, ღმრთის განცხადება, ანუ უფლის ნათლისღება, მირქმა უფლისა, ფერისცვალება უფლისა, უფლის დიდებით შესვლა იერუსალიმში, ქრისტეს აღდგომა – პასექი, ამაღლება უფლისა, სულთმოფენობა და უფლის პატიოსანი ჯვრის ამაღლება; (ბ) ღმრთისმშობლის ცხოვრების მოვლენებისადმი მიძღვნილი დღესასწაულები: ღმრთისმშობლის შობა, ტაძრად მიყვანება, ხარება იმის შესახებ, რომ მისგან იშვება მსოფლიოს მაცხოვარი, და მიძინება; (გ) წმინდანთა ხსენებებიდან ისინი, რომლებიც ეძღვნება უფლის წინამორბედს და მოციქულთა თავებს, ანუ: შობა და თავისკვეთა წმიდა იოანე ნათლისმცემელისა და წმიდა მოციქულთა – პეტრესა და პავლეს დღესასწაული (პეტრე-პავლობა). ამ დიდი დღესასწაულების დონეზე დგას წელიწადის ყველა კვირა დღე.
საუფლო და ღმრთისმშობლის დიდი დღესასწაულები, როგორც წესი, საეკლესიო ღმრთისმსახურებაში რამდენიმე დღით ადრე იწყება – ამ პერიოდს წინადღესასწაული ეწოდება, დღესასწაულის შემდეგ კი რამდენიმე დღე გრძელდება, რასაც შემდგომი დღესასწაული ეწოდება. ამ უკანასკნელის ბოლო დღეს კი დღესასწაულის წარგზავნა ჰქვია.
საშუალო დღესასწაულებია: (ა) ღმრთისმშობლის ის დღესასწაულები, რომლებიც დაწესებულია ყოვლადწმიდა დედოფლის მიერ ქალაქების, ერებისა თუ პიროვნებებისადმი მინიჭებული წყალობის მოსაგონრად; (ბ) წმიდათა ანგელოზთა, მოციქულთა, დიდთა მღვდელმთავართა (მოწამეთა, ღირსთა და ა.შ.) და განსაკუთრებით გაბრწყინვებულ წმიდათა (უმეტესად მშობლიური ეკლესიის წმინდანების) დღესასწაულები.
ზოგიერთ საშუალო დღესასწაულზე ტიპიკონი ითვალისწინებს ღამისთევის ლოცვას, ზოგიერთზე – დიდ მწუხრსა და სადიდებლიან (პოლიელეიან) ცისკარს.
მცირე დღესასწაულები იმ წმინდანებს ეძღვნებათ, რომლებიც ნაკლებ სახელგანთქმულნი არიან, მაგრამ განიდიდებიან იმ ადგილებში, სადაც ცხოვრობდნენ და ღმერთის სადიდებლად და ეკლესიის სიკეთისათვის მოღვაწეობდნენ. ამ დღეებში ღმრთისმსახურება ჩვეულებრივი დღეების მსახურებებისაგან განსხვავდება დასდებლებისა და ტროპარების მეტი რაოდენობით, ზოგჯერ სადღესასწაულო დიდებამაღალიანით (ცისკარზე).
ამათ გარდა, არსებობს ტაძრის წმინდანის დღესასწაული ანუ იმ წმინდანის ხსენების დღე, ვის სახელზეცაა ნაკურთხი ტაძარი. აღსანიშნავია, რომ წელიწადის ნებისმიერ არასადღესასწაულო დღეს აღინიშნება წმინდანების ხსენება.
იმ მოვლენების შესახებ, რომელთა საპატივცემულოდაც დაწესდა დღესასწაული, მოთხრობილია იმ დღის წმიდათა ცხოვრებანსა და სვინაქსარში. მარხვანისა და ზატიკის სვინაქსარებიც შეიცავს აღსანიშნი საღმრთო მოვლენის აღწერას.

ევქარისტია ბერძნულად ნიშნავს "მადლობას". ამ სიტყვას უწოდებენ უსისხლო მსხვერპლშეწირვას ანუ ქრისტეს წმიდა ხორცისა და სისხლის საიდუმლოს, რომელიც საღმრთო ლიტურგიაზე აღესრულება. მიზეზი ამისა მდგომარეობს იმაში, რომ თავად იესო ქრისტემ ეს საიდუმლო ამგვარად დააწესა: "მოიღო სასუმელი და ჰმადლობდა და თქუა..." (ლუკ. 22, 17-19); "და მოიღო პური, ჰმადლობდა და განტეხა..." (მათ. 26, 26-27). უსისხლო მსხვერპლის შეწირვას ვიწყებთ ღმერთის მადლობით. ვიხსენებთ უფლის იმ დიდ საქმეებს, რომელიც მან ადამიანთა მოდგმისათვის აღასრულა, განსაკუთრებით კი იესო ქრისტეს ჯვარცმას. ასე რომ, ღმერთისადმი, როგორც შემოქმედის, კეთილისმყოფელის, მაცხოვრისა და განმწმენდელისადმი, მადლობის შეწირვა წმიდა ხორცისა და სისხლის მღვდელმოქმედების დიდ ნაწილს შეადგენს, ამიტომ ამ უსისხლო მსხვერპლშეწირვას ეწოდება "ევქარისტია" ანუ მადლობა.

ექვსფსალმუნი ეწოდება იმ ექვს ფსალმუნს (3, 37, 62, 87, 102, 142), რომელიც ცისკრის დასაწყისში იკითხება. იგი იწყება დიდებისმეტყველებით: "დიდებაჲ მაღალთა შინა ღმერთსა და ქუეყანასა ზედა მშვიდობაჲ და კაცთა შორის სათნოებაჲ" (3-გზის) და ლოცვით: "უფალო, ბაგენი ჩემნი აღახუნე და პირი ჩემი უთხრობდეს ქებულებასა შენსა" (2-გზის). ექვსფსალმუნის შუაში და ბოლოში განიდიდება წმიდა სამება. ექვსფსალმუნის კითხვისას ტაძარში ყველა სინათლე ქრება, რამდენიმეს გამოკლებით. ეს ნახევრადსიბნელე ქრისტეშობისას ბეთლემის გამოქვაბულის ნახევრადსიბნელეს გვაგონებს. მაცხოვრის შობის გარდა, ექვსფსალმუნი გვახსენებს, აგრეთვე, იმ ჭირს, რომელიც ქრისტემ ამქვეყნიური ცხოვრების განმავლობაში დაითმინა და მომავალ საშინელ სამსჯავროს.