განმანათლებელი, გამოავლინე ეწოდება რამდენიმე ტროპარს, რომლებიც ცისკრის ლოცვაზე კანონს მოსდევს. გამოავლინეში ყოველთვის საუბარია მოციქულებსა და ქადაგებად მივლინებაზე, განმანათლებელში კი ვითხოვთ ღმრთაებრივი ნათლით განათლებას. ცისკრის ლოცვის ამ მომენტის დროს მზე უკვე საკმაოდაა ამოსული და ირგვლივ ყველაფერი ნათდება (ცისკრის ლოცვა წესით მაშინ იწყება, როდესაც ჯერ კიდევ ბნელა). ჩვენ ღმერთს ვთხოვთ უხილავი ნათლით გაანათლოს ჩვენი სული ისევე, როგორც ნივთიერი ნათლით გაანათლა სამყარო. განმანათლებლის შემდეგ იგალობება საქებარი ფსალმუნები, რომელშიც ყოველ ქმნილებას მოვუწოდებთ ღმერთის ქებისაკენ. შემდეგ კი ვადიდებთ მას, რომელმაც მოგვფინა ნათელი ხილულიცა და სულიერიც: "დიდება შენდა, რომელმან მოგვფინე ნათელი..." ამგვარად, ტროპარები, რომლებსაც განმანათლებლები და გამოავლინეები ეწოდებათ, მჭიდრო კავშირში არიან მომდევნო საქებარ საგალობლებთან და ერთგვარ მომზადებასაც წარმოადგენენ მომდევნო დიდებისმეტყველებისათვის.
განიცადე ჰქვია ფსალმუნის რომელიმე მუხლს, რომელიც ლიტურგიაზე იგალობება წმ. ტარიგის განტეხის დროს, მღვდლის მიერ წარმოთქმული ასამაღლებლის – „წმიდა წმიდათა“-ს შემდეგ. ფსალმუნის მუხლი იცვლება დღესასწაულის შესაბამისად და მას მოსდევს ღვთის სადიდებელი „ალილუია“ (3-გზის). სახელწოდება "განიცადე" მომდინარეობს იქიდან, რომ პირველშეწირულის წირვალზე მღვდელმსახურთა ზიარების დროს იგალობება ფსალმუნის მუხლი: "განიცადეთ და იხილეთ, რამეთუ ტკბილ არს უფალი". ძველად ამ მუხლს მორწმუნეთა ზიარების დროსაც გალობდნენ.
განტეხა არის კონკრეტული მოქმედება საღმრთო ლიტურგიის დროს და მდგომარეობს შემდეგში: წმიდა პური, რომელსაც ტარიგი ეწოდება, ქრისტეს ხორცად გადაქცევის შემდეგ, იტეხება ნაწილებად, რათა მიეცეს საჭმელად მორწმუნეებს. პირველად იყოფა 4 ნაწილად ისე, რომ თითოეულ ნაწილზე წერია ბეჭდის ერთ-ერთი სიტყვა (იჳ, ქე, ძლ, ვა – იესუ ქრისტე ძლევა). ეს 4 ნაწილი ჯვარის სახედ დაბრძანდება ფეშხუმზე, ქრისტეს ჯვარზე ვნების მოსაგონრად. ამის შემდეგ ნაწილი "იჳ" ჩაეშვება ბარძიმში და ყოვლად პატიოსან სისხლს შეერთვება. დანარჩენი ნაწილები კი კიდევ იყოფა საზიარებლად: "ქე" – მღვდელმსახურთა, "ძლ" და "ვა" – ერის ხალხისა.
|