ეკლესიური ცხოვრებისა და საეკლესიო წესებისათვის

თავი 8

სხვა საეკლესიო საკითხები

18. თუ ადამიანი ასრულებს ეკლესიის მიერ დადგენილ წესებს, შეიძლება მისი ცხონება მაინც სათუო იყოს?

სახარებაში აღწერილია რამდენიმე შემთხვევა, როდესაც ადამიანი თითქოსდა რელიგიური ცხოვრებით ცხოვრობს, ასრულებს ეკლესიის მიერ დადგენილ წესებს, მაგრამ მისი ცხოვრება არ არის სათნო უფლისათვის. მაცხოვარმა ყველა დროის მორწმუნეთა გასაფრთხილებლად აგვიწერა ეს ცდომილი სულიერი მდგომარეობები, რომ ჩვენც იგივე მახეში არ ჩავვარდეთ. მაცხოვარი გვეუბნება: „ეკრძალენით ქველის-საქმესა თქუენსა, რაჲთა არა ჰყოთ წინაშე კაცთა სახილველად მათა; უკუეთუ არა, სასყიდელი არა გაქუნდეს მამისა თქუენისაგან ზეცათაჲსა“ (მათე 6,1). ქრისტიანი ყოველთვის უნდა ეცადოს ყველა საქმე, რომელიც ადამიანთა თვალში კარგ, კეთილ საქმედ ითვლება, ფარულად აღასრულოს, რომ თავის სულში სიამაყის ვნება არ გააძლიეროს. კაცთა დასანახად ცხოვრობდნენ სახარებაში ნახსენები ორგული ფარისევლები, რომლებიც თავისი არასწორი რელიგიურობით ამპარტავნების ვნებას ასაზრდოებდნენ. მათი სულიერი მდგომარეობა სახარებაში მრავალგზისაა აღწერილი და დაგმობილი. მათეს სახარებაში ვკითხულობთ: მწიგნობარნი და ფარისეველნი „ყოველსა საქმესა მათსა იქმან საჩუენებლად კაცთა; განივრცნიან საცონი მათნი და განიდიდნიან ფესუნი სამოსელთა მათთანი. უყუარს ზემოჯდომაჲ სერსა ზედა და პირველდაჯდომაჲ შესაკრებელთა შორის და მოკითხვაჲ უბანთა ზედა, და რაჲთა ხადოდიან კაცნი: რაბი, რაბი!“ (მათ. 23,4-7); „ვაჲ თქუენდა, მწიგნობარნო და ფარისეველნო ორგულნო, რამეთუ ათეულსა მიიღებთ პიტნაკისასა და ცერეცოჲსასა და ძირაკისასა და დაგიტევებიეს უმძიმესი სჯულისაჲ: სამართალი და წყალობაჲ და სარწმუნოებაჲ. ესე ჯერ-იყო საქმედ და იგი არა დატევებად“ (მათ. 23,23). მეზვერისა და ფარისევლის შესახებ იგავზე (ლუკ. 18, 9-14) საუბრისას წმ. მღვდელმთავარი ეგნატე ბრიანჩანინოვი წერს: „მზვაობარ ფარისეველს უფლის მადლობა და დიდება განუზრახავს: „ღმერთო, გმადლობ შენ, რამეთუ არა ვარ, ვითარცა სხუანი კაცნი, მტაცებელ ცრუ და მემრუშე“ (ლუკ. 18,11) – ამბობს იგი. ის აშკარა შეცოდებებს ჩამოთვლის, რომლებიც ყველამ შეიძლება დაინახოს; მაგრამ სულიერ ვნებებზე – სიამაყეზე, მზაკვრობაზე, სიძულვილზე, შურზე, ორგულობაზე – სიტყვასაც არ ამბობს. არადა სწორედ მათგან შედგება ფარისეველი! სწორედ ისინი აბნელებენ, კლავენ სულს, სინანულის უნარს უკარგავენ! ისინი სპობენ მოყვასის სიყვარულს და შობენ (მოყვასის მიმართ) დაბრკოლებას – სიცივით, სიამაყით და სიძულვილით ავსებულს! მზვაობარ ფარისეველს განუზრახავს მადლობა შესწიროს ღმერთს საკუთარი კეთილი საქმეების გამო, მაგრამ ღმერთი პირს იბრუნებს მისგან; ღმერთს მის წინააღმდეგ საშინელი განაჩენი გამოაქვს: „რომელმან აღიმაღლოს თავი თვისი, იგი დამდაბლდეს“ (ლუკ. 18,14)“.[1]

სახარების რამდენიმე იგავში – სარწმუნო მონისა და ბოროტი მონის შესახებ (მათ. 24, 45-51), ათი ქალწულის შესახებ (მათ. 25, 1-13), ქანქარის და მნის (ფულის ერთეულები) დამფვლელთა შესახებ (მათ. 25, 14-30; ლუკ. 19, 11-27), მდიდრისა და ლაზარეს შესახებ (ლუკ. 16, 19-31) და უფლის მეორედ მოსვლისას ცხოვართა და თიკანთა განყოფის შესახებ სწავლებაში (მათ. 25, 31-46) – დაგმობილია ცხოვრება მოწყალების ანუ სიყვარულის ნაკლოვანებით; დაგმობილია ისე ცხოვრება, როცა ადამიანი ღვთისაგან ბოძებულ ნიჭს – სიმდიდრე იქნება ეს, ცოდნა, ხორციელი სიძლიერე თუ სხვა რამ, არ იყენებს მოყვასის დასახმარებლად. წმ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი გვაფრთხილებს: „ეშმაკი გვირჩევს დავაგროვოთ სიმდიდრე და ჩვენს საკუთრებად ჩავთვალოთ ის, რაც ღმერთმა ყველა ადამიანის საზოგადო მოხმარებისთვის შექმნა, – რომ ამგვარი ანგარების საშუალებით დანერგოს ჩვენში ორი ცოდვა და მარადიული სატანჯველის თანამდები გაგვხადოს; პირველი ცოდვაა – უგულობა და უმოწყალობა, მეორე – საკუთარი ქონების და არა ქრისტეს იმედი“.[2] წმ. იოანე ოქროპირი მათეს სახარების განმარტებაში ამბობს: „შენ ქონება ფუფუნებისთვის კი არ მიიღე, არამედ მოწყალებისთვის. ეს საკუთრება, რაც გაგაჩნია, შენი არაა, ის გლახაკებს ეკუთვნის, შენ მხოლოდ მიბარებული გაქვს, თუნდაც მამაპაპისეული მემკვიდრეობა იყოს, თუნდაც პატიოსანი შრომით მოპოვებული. ნუთუ ღმერთს არ შეეძლო წაერთმია ის შენთვის? მაგრამ არ აკეთებს ამას, რომ მოგცეს შესაძლებლობა, ხელგაშლილი იყო გაჭირვებულთა მიმართ. დაუკვირდი, ქრისტე ყველა [ზემოჩამოთვლილ] იგავში ამხილებს მათ, ვინც სიმდიდრე არ გამოიყენა გლახაკთა გამოსაზრდელად. ამგვარად, ქალწულნი იმიტომ კი არ განიკითხებიან, რომ სხვისი მოიტაცეს, არამედ იმიტომ, რომ თავისი არ გაუნაწილეს სხვას; და ტალანტის დამფვლელიც არ იყო მევახშე, მაგრამ ტალანტი არ გააორმაგა; და ისინიც, რომლებმაც მშიერნი უგულებელყვეს, იმისთვის არ დასჯილან, რომ სხვისას დაეუფლნენ, არამედ იმისთვის, რომ თავისი არ გასცეს, ისევე როგორც ხსენებულმა მონამ“.[3] იმავეს ამბობს წმ. ეფრემ ასური: „გატეხე შენი პური და მიეცი გლახაკებს. შენ შენსას არ აძლევ; ღმერთმა იმიტომ მოგცა უხვად, რომ სხვებს გაუნაწილო“.[4]

 იგავში უმოწყალო მოვალის შესახებ (მათ. 18,23-35) დაგმობილია სულიერი უმოწყალობა, ანუ როცა ადამიანი არ მიუტევებს სხვა ადამიანებს შეცოდებებს. უფალი გვეუბნება, რომ ასეთი ადამიანი თვითონაც ვერ მიიღებს ცოდვათა მიტევებას. ამის შესახებ საუბარია უფლის ლოცვაშიც: „და მოგვიტევე ჩუენ თანანადებნი ჩუენნი, ვითარცა ჩუენ მიუტევებთ თანამდებთა მათ ჩუენთა“. წმ. ეფრემ ასური ამბობს: „თუკი შენ, კაცო, არ პატიობ ყველას, ვინც კი შეგცოდა, მაშ მარხვით და ლოცვით თავს ნუ შეაჭირვებ. თუკი შენს ძმას, რომელზეც განრისხებული ხარ რაიმე მიზეზით, არ პატიობ ვალს (დანაშაულს), მაშ სრულიად ამაოდ მარხულობ და ლოცულობ, ღმერთი არ მიგიღებს“.[5] წმ. მაქსიმე აღმსარებელი კი ასეთ საგულისხმო სიტყვებს ამბობს: „შევიყვაროთ ერთმანეთი და შეგვიყვარებს ღმერთი; მოვუთმინოთ ერთმანეთს და ის მოითმენს ჩვენს ცოდვებს; ნუ მივაგებთ ბოროტებისთვის ბოროტებით და ის არ მოგვაგებს ჩვენი ცოდვების შესაბამისად. ცოდვათა ჩვენთა მოტევება ძმებისთვის შენდობით ვპოვოთ, რამეთუ წყალობა ღვთისა ჩვენდამი, მოყვასისადმი შემწყნარებლობაშია დაფარული; ამიტომაც თქვა უფალმა: „მიუტევეთ და მოგეტევნენ“ (ლუკა 6,37); და: „უკუეთუ მიუტევნეთ თქუენ კაცთა შეცოდებანი მათნი, მოგიტევნეს თქუენცა მამამან თქუენმან ზეცათამან“ (მათე 6,14); და კვლავ: „ნეტარ იყვნენ მოწყალენი, რამეთუ იგინი შეიწყალნენ“ (მათე 5,7); და: „რომლითა საწყაულითა მიუწყოთ, მოგეწყოს თქუენ“ (მათე 7,2). აჰა, მოგვიწყო უფალმა წესი ცხონებისა და მოგვცა ხელმწიფება შვილ ღმრთისა ყოფად (იოან. 1,12). ამის შემდეგ ჩვენი ცხონება უკვე ჩვენს ნებაზეა დამოკიდებული“.[6] წმ. გრიგოლ დიდი (დიოლოღოსი) თავის ცნობილ წიგნს – „დიალოღონი“ ასეთი სიტყვებით ასრულებს: „ჩვენ ჭეშმარიტების სიტყვით განვისწავლეთ, რომელიც ამოწმებს, რომ მონას, რომელსაც ბატონის ათი ათასი ტალანტი ემართა, სინანულის შემდეგ ვალი სრულად შეენდო, მაგრამ იმის გამო, რომ თანამონას ასი დინარი არ მიუტევა, ებრძანა მიტევებული ვალი სრულად გადაეხადა. აქედან ცხადად ჩანს, – თუკი ჩვენს წინააღმდეგ ცოდვის ჩამდენებს მთელი გულით არ მივუტევებთ, მაშინ ჩვენც კვლავ მოგვთხოვენ იმას, რაც სინანულის შემდეგ შეგვენდო. ამგვარად, ვიდრე ჯერ კიდევ დრო გვაქვს, ვიდრე მსაჯული სულგრძელებს და ჩვენი გულების გამომცდელი ჩვენს მოქცევას ელის, სასტიკი გული ცრემლით მოვილბოთ და მოყვასის მიმართ კეთილგანწყობითა და სიყვარულით განვეწყოთ. დამაჯერებლად შემიძლია ვთქვა, რომ სიკვდილის შემდეგ ჩვენი სულის საოხად მაცხოვნებელი მსხვერპლის შეწირვა აუცილებელი აღარ იქნება, თუკი სიკვდილამდე საკუთარ თავს ღვთისათვის შეწირულ მსხვერპლად ვაქცევთ“.[7]

ამგვარად, როგორც სახარებიდან ვსწავლობთ, შეიძლება ადამიანი მარხულობდეს, ლოცულობდეს, ეკლესიას შესაწირავს სწირავდეს, წმიდა ადგილების მოსალოცად დადიოდეს, მაგრამ ცხოვრობდეს ქრისტიანობის არსის – ჭეშმარიტი სიმდაბლისა და ღვთისა და მოყვასის სიყვარულის გარეშე, – ამპარტავნებით, კაცთა დასანახად, გულში ღვარძლით, სიცრუით, შურით, ორგულებით, სიზარმაცით, სიხარბით, უმოწყალობით, ფუფუნებით, საკუთარი სულის სნეულებების არდანახვით. ამგვარი ცხოვრება, როგორც დამღუპველი, დაგმობილია სახარებაში. სახარება იმასაც გვასწავლის, რომ თურმე შესაძლებელია ადამიანი სასწაულებსაც აღასრულებდეს და წინასწარმეტყველებდეს კიდეც, მაგრამ არ ცხოვრობდეს ქრისტეს მცნებებით, და  საშინელ სამსჯავროზე უფლისგან საშინელი სიტყვები გაიგონოს: „არა გიცნი თქუენ, განმეშორენით ჩემგან ყოველნი მოქმედნი უსჯულოებისანი“ (მათ. 7,23).

ზოგჯერ ადამიანები ზედმეტად ამყარებენ იმედს მათ მიერ აღსრულებულ კეთილ საქმეებზე. სახარება გვასწავლის, რომ ღმერთი სიკეთეს აფასებს არა გაცემული ფულის რაოდენობის ან გაკეთებული საქმის დიდებულების მიხედვით, არამედ ადამიანის მიერ გაღებული მსხვერპლის მიხედვით. ლუკას სახარებაში ვკითხულობთ, რომ უფალმა გლახაკი ქვრივის მიერ ტაძრისთვის შეწირული ორი მწვლილი (წვრილი ფული) უფრო მეტად შეაფასა, ვიდრე მდიდრების მიერ გაღებული შენაწირი, რადგან, უფლის სიტყვით, მდიდრებმა ზედმეტი თანხიდან შესწირეს, ხოლო ქვრივმა გაიღო მთელი თანხა, რაც გააჩნდა (ლუკ. 21, 1-4). ამ საკითხთან დაკავშირებით წმ. იოანე ოქროპირი ასე წერს: „მართალია უცნაურად ჩანს, მაგრამ ჭეშმარიტებაა: კერძოდ, თუკი ვინმე მეტად კარგ და კეთილშობილურ საქმეს აღასრულებს, მაგრამ შრომის, საშიშროებისა და ტანჯვის გარეშე, ის ვერ მიიღებს დიდ ჯილდოს. „კაცად-კაცადმან თვისი სასყიდელი მიიღოს თვისისაებრ შრომისა“ (1კორ. 3,8), არა კეთილი ნამოქმედარის შესაბამისად, არამედ მის მიერ გადატანილი სიმძიმის შესაბამისად... არაფერი აქცევს ადამიანებს ისე დიდებულებად და საკვირველებად, ისე არაფერი აღავსებს ურიცხვ სიკეთეებს, როგორც მრავალი განსაცდელი, საშიშროება, შრომა, მწუხარებები, ურვა, მუდმივი საფრთხეები, იმათგანაც კი, ვისგანაც არანაირად არ იყო ეს მოსალოდნელი, მით უმეტეს, როდესაც ეს ყველაფერი სიმშვიდით იქნება გადატანილი“.[8]

სარჩევი