martlmadidebloba.ge
 
     
 
თავფურცელი
მრწამსი
განმარტება
ცხოვრება
მოღვაწეობა
ცოდვები
საცდურები
გარდაცვალება
პატერიკები
წმინდანები
ისტორია
დღესასწაულები
გალერეა
კონტაქტი

საინტერესო გამოცემები

 
 
გემი - ეკლესიის სიმბოლო
     
 

ანბანური საძიებელი

აბორტი
აზრები
ათი მცნების განმარტება
ათონის ისტორია
ამპარტავნება
ანბანი
ანბანური პატერიკი
ანგელოზები
ასტროლოგია
აღზრდა
აღსარება
ბედნიერება
ბიოდინამიური მეურნეობა
ბოლო ჟამი
განკითხვა
განსაცდელი
გინება
დიალოღონი
ეკლესია
ეკლესიის ისტორია
ეკლესიური ცხოვრება
ეკუმენიზმი
ესქატოლოგია
ეფრემ ასურის სწავლანი
ვერცხლისმოყვარება
ვნებები
ზიარება
თავისუფლება
თანამედროვე მაგია
თანამედროვე ცოდვები
იესოს ლოცვა
ინდუიზმი
ინკვიზიცია
ინტერნეტი და ბავშვები
ინტერნეტ-დამოკიდებულება
იოგა
იულიუსის კალენდარი
ლიმონარი
ლიტურგია
ლოცვა
მარხვა
მეგობრობა
მეზვერე და ფარისეველი
მისტიკა
მიტევება
მკითხაობა
მოდა, შემკობა
მონაზვნობა
მოძღვარი
მოძღვრობა
მოწყალება
მსხვერპლი
მცნებები
მწვალებლობა
ნათლისღების საიდუმლო
ნარკომანია
ოკულტიზმი
რეინკარნაცია
რელიგიები
როკ-მუსიკა
რწმენა
საზვერეები
საიქიოდან დაბრუნებულები
სამსჯავრო
სამღვდელოება
სარწმუნოება
საუკუნო ხვედრი
სიბრძნე
სიზმარი
სიკეთე
სიკვდილი
სიმდაბლე
სინანული
სინდისი
სინკრეტიზმი
სიყვარული
სიცრუე
სიძვის ცოდვა
სნეულება
სოდომური ცოდვის შესახებ
სულიერი ომი
ტელევიზორი
ტერმინები
უბიწოება
„უცხოპლანეტელები“
ფერეიდანში გადასახლება
ქრისტიანები
ღვთის შიში
ღვინო
ყრმების განსაცდელები
შური
ჩვევები
ცეცხლი
ცოდვა
ცოდვები
ცოდვის ხედვა
წერილი ათონიდან
ხათხა-იოგა
ხიბლი
ხუცური
ჯოჯოხეთური ექსპერიმენტი
 
წმ. აბო თბილელი
წმ. არსენ კაბადოკიელი
წმ. კოლაელი ყრმები
წმ მარკოზ ეფესელი
წმ. მაქსიმე აღმსარებელი
წმ ნექტარიოს ეგინელი
წმ. ნინო
წმ. სვინკლიტიკია
 
ხარება
ბზობა
დიდი პარასკევი
აღდგომა
ამაღლება
სულთმოფენობა
ღვთისმშობლის შობა
ჯვართამაღლება
ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანება
შობა უფლისა
ნათლისღება
მიგებება
ფერისცვალება
მიძინება
პეტრე-პავლობა
იოანე ნათლისმცემელის თავისკვეთა
სვეტიცხოვლობა
გიორგობა
მთავარანგელოზთა კრება
ნიკოლოზობა
ნინოობა
 
ათონის მთა
ატენის სიონი
ბეთანია
ვარძია
იშხანი
კაბადოკია
ოშკი
საფარა
სვანური ხატები
ყინწვისი
შიომღვიმე
ხანძთა
ხახული
 

 

კანდელი

 

 

 

ღირსი ნიკოდიმოს მთაწმინდელი

 

წმინდა მღვდელმთავარი მაკარი კორინთელი

 

 

 

 

სწავლანი იმის შესახებ,

 

რომ განუწყვეტლად უნდა ვეზიარებოდეთ

 

ქრისტეს წმინდა საიდუმლოს

 

(ნაწ. 2)

 

 

შესიტყვება 4

 

ზოგიერთები ამბობენ, რომ ღირსი მარიამი [ეგვიპტელი] და ბევრი სხვა მეუდაბნოე თუ მოღვაწე მხოლოდ ერთხელ ეზიარნენ თავიანთი ცხოვრების მანძილზე, მაგრამ ამას მათი განწმენდისთვის ხელი არ შეუშლია.

 

ასეთებს მივუგებთ, რომ მეუდაბნოენი არ მართავენ ეკლესიას, ხოლო ეკლესია მეუდაბნოეთათვის არ ადგენს წესებს, რამეთუ, როგორც მოციქული ამბობს, "მართალსა სჯული არა უც" (I ტიმ. 1,9); ღვთაებრივი ოქროპირი კი დასძენს: "ყველამ, ვინც სახარებისეული სიბრძნე შეიყვარა, სასჯელისა და მუქარის შიშით კი არ გააკეთა ეს, არამედ ღმრთისადმი მხურვალე მისწრაფებითა და მოშურნეობით; რამეთუ იმისათვის, რომ სიკეთე ჰყვარებოდათ და ბოროტებისთვის ზურგი ექციათ, ისინი არ საჭიროებდნენ არც კანონებს, არც მცნებებსა და არც რაიმე იძულებას, არამედ როგორც კეთილშობილი და თავისუფალი ძეები, რომელთაც შეიცნეს თავიანთი ღირსება [ანუ თავიანთი ბუნების კეთილშობილება], ისინი ყოველგვარი შიშისა და იძულების გარეშე დაეწაფნენ სათნოებებს"[34].

 

მაგრამ თუკი ზემოხსენებულ მეუდაბნოეებს ექნებოდათ ზიარების საშუალება და მაინც უარს იტყოდნენ ამაზე, მათ ეს საქციელი კანონის დარღვევასა და საღმრთო საიდუმლოს უგულებელყოფაში ჩაეთვლებოდათ; ხოლო რაკი ამის საშუალება არ ჰქონდათ, გამოდის, რომ ისინი უდანაშაულონი არიან. წმინდა კავასილა წერს: "თუ ადამიანები მომზადებულები არიან ზიარებისთვის, ხოლო ყოველთა განმწმენდელი და ყველაფრის აღმასრულებელი უფალი მუდამ მზადაა მათს განსაწმენდად და უყვარს საკუთარი თავის მათთვის მიცემა, მაშინ რა შეიძლება წინ აღუდგეს ზიარებას? რა თქმა უნდა, არაფერი. მაგრამ შესაძლოა ვინმემ იკითხოს: "თუ ცოცხალი ადამიანი თავის სულში იმ სიკეთეებს ფლობს, რომელზეც თქვენ ისაუბრეთ, მაგრამ წმინდა საიდუმლოს არ მიეახლება, ნუთუ, ამისდა მიუხედავად, აღსრულებული ლიტურგიის მადლი არ განწმენდს მას?" ამ შეკითხვას ასე ვუპასუხებთ: განწმენდას ყველა ვერ მიიღებს, არამედ მხოლოდ ის, ვინც ფიზიკურად ვერ შეძლო მოსვლა – მაგალითად, მიცვალებულთა სულები, ან კიდევ უდაბნოსა და მთებში, მღვიმეებსა და მიწის ხვრელებში მცხოვრებნი (შდრ. ებრ. 11, 38), რომელთათვის, უბრალოდ, შეუძლებელი იყო მღვდლის ან ტრაპეზის ხილვა [ვინაიდან ახლომახლო არ იყო ეკლესია], – ასეთებს თვით ქრისტე განწმენდს უხილავად. ხოლო ვისაც შეუძლია მიეახლოს ტრაპეზს, რათა განიწმინდოს მისგან, მაგრამ არ მიეახლება, ასეთი ადამიანის განწმენდა სრულიად შეუძლებელია – არა მხოლოდ იმიტომ, რომ არ მიეახლება, არამედ იმის გამო, რომ შეუძლია მიეახლოს, მაგრამ არ აკეთებს ამას. ასეთების სული, ცხადია, დაცლილია იმ სათნოებებისგან, რომლებიც საიდუმლოსთან მიახლებისთვისაა აუცილებელი. ან კი როგორ შეიძლება, ზიარებისადმი სიყვარული და მოშურნეობა ჰქონდეს მას, ვისაც საშუალება აქვს ეზიაროს, მაგრამ არ სურს ამის გაკეთება? როგორ შეიძლება ღვთისადმი რწმენა გააჩნდეს იმ ადამიანს, რომელსაც სრულიად არ აშინებს ზიარების უგულებელმყოფელთა მიმართ წარმოთქმული მაცხოვრის მუქარა? როგორ ვირწმუნოთ, რომ ასეთ ადამიანს უყვარს ის, რისი მიღებაც თავისუფლად შეუძლია, მაგრამ [საკუთარი ნებით] უარს ამბობს ამაზე?"

 

  

 

 

შესიტყვება 5

 

ზოგიერთები გვედავებიან და ამბობენ, რომ წმინდა ზიარება – ეს საშინელი რამ არის; ამიტომაც, ვინც მას მიეახლება, წმინდად, სრულყოფილად და ანგელოზებრივად უნდა ცხოვრობდეს.

 

საღმრთო ზიარების საიდუმლო რომ დიდი და საშინელია, და რომ იგი წმინდა, უბიწო ცხოვრებას მოითხოვს მაზიარებელთაგან, ცხადია, ამაში ეჭვი არავის ეპარება; ოღონდაც სიტყვა "წმინდა" მრავალნაირად შეიძლება გავიაზროთ.

 

წმინდა მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთია, ვინაიდან სიწმინდე მისთვის შეძენილი თვისება კი არ არის, არამედ ბუნებისმიერია. ადამიანი კი, როდესაც იგი ნათელს იღებს, ღმრთის სიწმინდის თანაზიარი ხდება და წმინდაც მხოლოდ იმიტომ ეწოდება, რომ ნათლისღებისას სული წმიდის მადლით განიწმინდება და განახლდება. ამასთან ერთად, მას განუწყვეტლივ განწმენდს საღმრთო საიდუმლო, რამეთუ მაცხოვრის წმინდა ხორცსა და სისხლს ეზიარება; და რამდენადაც მეტად უახლოვდება იგი ღმერთს სამეუფო მცნებების აღსრულებით, იმდენად მეტად განწმენდილი მიეახლება სრულყოფილების მწვერვალს; და პირიქით: რამდენადაც მეტად შორდება ღმერთს მცნებების უგულებელყოფით, იმდენადვე მეტად აკლდება განწმენდას და, ვნებებს დამონებული, ბოროტების სადგურად იქცევა. ბოროტება ხომ – ეს მხოლოდ სიკეთის მოკლებაა, სხვა არაფერი.

 

მაშ ასე, სული წმიდის მიერ განახლებულ ადამიანს თავისუფლად შეიძლება ეწოდოს "წმინდა", აქედან გამომდინარე კი, როგორც წმინდა ღმერთის მადლისმიერ წმინდა შვილს, მას არაფერი უშლის ხელს, ხშირად ეზიარებოდეს. ამიტომაც ამბობს ღვთაებრივი ოქროპირი: "წმინდა ნიჭი [ანუ ზიარება] წმინდას უნდა მიეცეს, და არა – ცოდვილსა და არაწმინდას"; ხოლო რაკი სურს ისიც გვიჩვენოს, რომ სიტყვა "წმინდა" სხვადასხვანაირად გაიაზრება, იგი ამბობს: "დაე ნუ მოეახლება საიდუმლოს ნურც ერთი ცოდვილი. თუმცა არა, ასე არ ვიტყვი: "ნურც ერთი ცოდვილი", ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში, პირველ რიგში, საკუთარი თავი უნდა განვაშორო საღმრთო ტრაპეზს; არამედ უმჯობესია ვთქვა: "ნურავინ მოეახლება საიდუმლოს, ვინც განაგრძობს ცოდვილ ცხოვრებას". ვიცი, რომ ყველანი მხოლოდ და მხოლოდ სასჯელს ვიმსახურებთ, და რომ ჩვენ შორის გულის სიწმინდით ვერავინ დაიკვეხნის; მაგრამ უბედურება ის კი არ არის, გულის სიწმინდე რომ არ გაგვაჩნია, უბედურება ისაა, რომ არ მივეახლებით მას, ვისაც ჩვენი გულის განწმენდა ძალუძს"[35].

 

ხოლო თეოდორიტე ამბობს: "მათგან, ვინც საღმრთო საიდუმლოს მიეახლება, ზოგიერთები კრავს ეზიარებიან [ანუ – მიიღებენ ქრისტეს, როგორც კრავს] – ეს ისინი, ვინც სრულყოფილებას მიაღწია; სხვანი კი ეზიარებიან ვაცს [მსხვერპლი ცოდვათათვის] – ანუ ის მორწმუნეები, რომლებიც სინანულის მეშვეობით ცოდვის სიბილწისაგან განიწმინდებიან".

 

ასე რომ, მართალია, ჩვენი მაცილობლების აზრით, მხოლოდ სრულყოფილებს ეძლევათ ზიარების უფლება, მაგრამ ღვთაებრივი მამები, როგორც ვხედავთ, სხვაგვარად ფიქრობენ: ისინი მაზიარებლებისგან სისრულეს კი არ მოითხოვენ, არამედ სინანულის გზით გამოსწორებას, ცხოვრების შეცვლას. ამ ხილულ სამყაროშიც ხომ განსხვავდებიან ადამიანები ერთმანეთისგან, ყველა ხომ ერთი და იგივე ასაკში არ არის? ასევეა ეკლესიის სულიერ სამყაროშიც. აქ ადამიანების მდგომარეობა სხვადასხვაგვარია, თანახმად მთესვარის იგავისა. და თუ სრულყოფილებას მიწევნულნი ღმერთს ასეულს აძლევენ, საშუალონი აძლევენ სამოცს, დამწყებნი კი – მხოლოდ ოცდაათს, ანუ – ყველა თავისი ძალების მიხედვით. ხოლო ღმერთი არავის განაგდებს იმის გამო, რომ ასეული არ მიიღო მისგან.

 

ჩვენ კი, თუ კარგად დავფიქრდებით, იმასაც მივხვდებით, რომ განუწყვეტელი ზიარების გარეშე სრულყოფილებას ვერავინ მიაღწევს; რამეთუ ამის გარეშე სიყვარული არ მოგვეცემა, სიყვარულის გარეშე სამეუფო მცნებებისადმი მორჩილებას ვერ მოვიპოვებთ, მორჩილების გარეშე კი სრულყოფილების მიღწევა შეუძლებელია. აი რას გვასწავლის სოლომონის სიბრძნე: "რამეთუ დასაბამი მისი სწავლულებისა გულის-თქუმაჲ არს ჭეშმარიტი. და სწავლულებისა ზრუნვაჲ საყვარული არს და მარხვაჲ შჯულისა მისისაჲ, ხოლო კრძალვაჲ შჯულისაჲ სიმტკიცე უხრწნელებისაჲ. ხოლო უხრწნელებამან მახლობელ-ყვის ღმრთისა, რამეთუ გულის-თქუმამან სიბრძნისამან აღიყვანის სასუფეველსა" (სიბრძნე 6, 17-20), – ანუ ცათა სასუფეველში.

 

ამიტომაც მამა აპოლოსი, რომელმაც კარგად იცოდა, რომ საღმრთო ზიარება ღვთაებრივი სიყვარულის აღმძვრელი ძალაა, სიყვარულის მცნებასთან აერთიანებდა მას და ამბობდა: "ამ ორ მცნებაზე – ხშირ ზიარებასა და მოყვასის სიყვარულზე ყოველი სჯული და წინასწარმეტყველნი დამოკიდებულ არიან".

 

მაგრამ განა საჭიროა ამდენი მსჯელობა? ვსვამთ კითხვას: ჩვენი მაცილობლები სრულყოფილები არიან და იმიტომ ეზიარებიან ორმოც დღეში ერთხელ, თუ არასრულყოფილები და ცოდვილები არიან და იმიტომ? თუ სრულყოფილები არიან, მაშინ უფრო ხშირად უნდა ეზიარონ, როგორც ამას თვითონვე ამტკიცებენ; ხოლო თუ არასრულყოფილები – ამ შემთხვევაშიც ხშირად მართებთ ზიარება, თუ უნდათ, რომ სრულყოფილებას მიაღწიონ, – როგორც ეს ჩვენ დავასაბუთეთ ზემოთ.

 

თუკი ჩვილი ხორციელი საკვების გარეშე ვერ მიაღწევს სრულწლოვანების ასაკს, მაშინ ხომ სული მით უფრო ვერ მიაღწევს სრულყოფილებას სულიერი საკვების გარეშე? ამა სოფლის ბრძენნი ამბობენ, რომ ჩვილში სამი რამ შეინიშნება: პირველი – ის, რაც იკვებება; მეორე – ის, რითაც იგი იკვებება; და მესამე – ის, რაც მას კვებავს. რაც მას კვებავს – ეს არის საკვების არსი; რაც იკვებება – ესაა განსულიერებული სხეული, ხოლო ის, რითაც იგი იკვებება – არის საკვები.

 

ასე ხდება სულიერი განცხოველების დროსაც, – აღნიშნავს გაბრიელ ფილადელფიელი, – "ის ვინც იკვებება – არის ნათლისღებით განცხოველებული ადამიანი; რითაც ის იკვებება – ესაა წმინდა საიდუმლო; ხოლო რაც მას კვებავს – ეს არის ღვთაებრივი მადლი, რომელიც გარდაქმნის საიდუმლოს მაცხოვრის ხორცად და სისხლად". ამიტომაც ამბობს ბასილი დიდი, რომ ნათლისღებით განცხოველების შემდეგ აუცილებელია ვსაზრდოობდეთ საღმრთო საიდუმლოთი.

 

ხოლო თუკი ჩვენი მაცილობლები ისე ეზიარებიან, როგორც ცოდვილები, მაშინ არათუ ორმოც დღეში ერთხელ, არამედ წელიწადში ერთხელაც კი არა აქვთ ზიარების უფლება. ამას ოქრომეტყველი იოანე გვისაბუთებს, იგი ამბობს: "რამდენადაც შეუბღალავი სინდისის მქონეს უფლება აქვს ყოველდღე ეზიაროს, იმდენადვე, მისთვის, ვინც ცოდვებითაა შესვარული, და თანაც მოუნანიებელი ცოდვებით, დღესასწაულზე ზიარებაც კი არ არის უსაფრთხო. წელიწადში ერთხელაც რომ ვეზიარებოდეთ, ეს არ განგვწმენდს ცოდვებისაგან, თუკი უღირსად ვეზიარებით, არამედ უფრო მეტ სასჯელს დავიტეხთ თავზე, რამეთუ ერთხელ მივეახლებით საიდუმლოს და ამ ერთხელაც უღირსად მივეახლებით. ამიტომაც გთხოვთ ყველას: ნუ შეეხებით საღმრთო საიდუმლოს მხოლოდ და მხოლოდ დღესასწაულის მიზეზით"[36].

 

და კიდევ ამბობს: "რაკი მღვდლები არ იცნობენ ყველა ცოდვილს, და არ ძალუძთ განჭვრიტონ, თუ ვინ მიეახლება საიდუმლოს უღირსად, ამიტომაც ღმერთი ხშირად გამოააშკარავებს ხოლმე უღირსებს და სატანის ხელმწიფებას დაუშვებს მათზე. სატანა კი ხან სნეულებებს მოუვლენს ამ უკანასკნელთ, ხან რაღაც ხრიკებს უმზადებს, ხანაც განსაცდელსა და უბედურებას დაატეხს თავზე. და ამას პავლე გვაუწყებს: "ამისთვის მრავალ არიან თქუენ შორის უძლურ და სნეულ და წვანან მრავალნი" (I კორ. 11, 30).

 

" – ეს როგორ მოხდება, – მეტყვით თქვენ, – ჩვენ ხომ მხოლოდ ერთხელ ვეზიარებით წელიწადში?" უბედურებაც ისაა, რომ ღირსეულობას აზრების სიწმინდის მიხედვით კი არ საზღვრავთ, არამედ დროის მონაკვეთების მიხედვით; და კიდევ ის, რომ იშვიათ ზიარებას სათნოებად მიიჩნევთ და ვერც კი მიმხვდარხართ, რომ თუნდაც ერთი უღირსი ზიარებით დიდ ვნებას მოვუტანთ საკუთარ თავს, ხოლო თუნდაც ხშირი, მაგრამ ღირსეული ზიარებით ცხონებას მოვიპოვებთ.

 

კადნიერება ხშირი ზიარება კი არ არის, კადნიერება ისაა, უღირსად რომ მივეახლებით საიდუმლოს – თუნდაც წელიწადში ერთხელ. ჩვენი უგუნურება იქამდეც კი მივიდა, რომ წლის განმავლობაში მრავალ ცოდვას ჩავდივართ, ხოლო მათი მონანიება აზრადაც არ მოგვდის; თანაც ვფიქრობთ, რომ ჩვენთვის ისიც საკმარისია, თუკი არ გავკადნიერდებით და ხშირი ზიარებით იესო ქრისტეს ხორცსა და სისხლს არ შეურაცხვყოფთ.

 

აი ასე ვმსჯელობთ და იმას კი ვერ ვაცნობიერებთ, რომ ქრისტეს ჯვარისმცმელებმაც მხოლოდ ერთხელ გააკრეს ჯვარზე ქრისტე. ნუთუ იმის გამო, რომ ერთხელ გააკრეს, შემსუბუქდა მათი ცოდვა? და იუდამაც მხოლოდ ერთხელ გასცა იგი. მერე რა? განა ამით ეშველა რამე? რატომ ვზომავთ ამ საქმეს დროის მიხედვით? ზიარების დროის საზომი დაე სუფთა სინდისი იყოს ჩვენთვის"[37].

 

და კვლავ ამბობს: "ვინ არის ქების ღირსი? ის, ვინც ერთხელ [მიეახლება]? ვინც ხშირად? ვინც იშვიათად? – არც ის, ვინც ერთხელ, არც ის, ვინც ხშირად, არც ის, ვინც იშვიათად, არამედ ის, ვინც უმწიკვლო ცხოვრებით, სუფთა სინდისითა და სუფთა გულით მიეახლება. ვინც ასეთია, დაე ყოველთვის ეზიაროს, ხოლო ვინც არა – დაე არასდროს, რამეთუ წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი მხოლოდ სამსჯავროს, განკითხვას, სასჯელსა და სატანჯველს დაიტეხს საკუთარ თავზე"[38].

 

მაგრამ ამ კურთხეულებს ეს არ ესმით, არ ვიცი რატომ, და მაზიარებლებისგან ანგელოზებრივ ცხოვრებას მოითხოვენ, ანგელოზებრივ მდგომარეობას. ყველა ნათელღებული და წმინდა ემბაზის მიერ განცხოველებული რომ ანგელოზებრივი ცხოვრების პირობას დებს, ეს ცხადია; რამეთუ ასეთები, რამდენადაც ძალა შესწევთ, აიძულებენ საკუთარ თავს, დაიცვან სამეუფო მცნებები – რისთვისაც არიან კიდეც მოწოდებულნი. ანგელოზთა წესისთვისაც სწორედ ესაა დამახასიათებელი – მუდამ ღვთის ბრძანებების აღსრულება.

 

ამიტომ ის ნათელღებულები, რომლებიც ღვთაებრივ მცნებებს აღასრულებენ, არცთუ შორს არიან ანგელოზებრივი ცხოვრებისაგან; არცთუ შორს არიან კიდევ იმიტომ, რომ ისინი ცდილობენ, სხეულებრივი სიწმინდეც ანგელოზთა მსგავსი მოიპოვონ, თანახმად მოციქულისა, რომელიც ხმობს: "ხოლო ჩუენი მოქალაქობაჲ ცათა შინა არს" (ფილიპ. 3, 20); ანუ – ჩვენი ქრისტიანული ცხოვრება ზეციური და ანგელოზებრივია.

 

და ღვთაებრივი ოქროპირიც ხომ ამბობს: "მოვიგოთ უკუე უძლეველი იგი შეწევნაჲ სულისაჲ [ანუ სულისა წმიდისა] დამარხვითა მცნებათაჲთა, და არცა ანგელოზთასა უდარე ვიყვნეთ"[39]; და კიდევ: "ის, ვინც ცხონების გზას აირჩევს, ორმაგი მადლით ჯილდოვდება: სულიერადაც განცხოველდება და ცის კამარაში მონავარდე ფრინველადაც იქცევა"[40].

 

 

 

 

შესიტყვება 6

 

ზოგიერთებს ზიარებასთან მიმართებაში "იგავთა"-ს ეს გამონათქვამი მოჰყავთ: "თაფლი ჰპოვე, ჭამე, რავდენ წეს არს, ნუუკუე განსძღე და წარმოსთხიო" (იგავთა 25, 16).    

 

ამ სოფიზმზე პასუხის გაცემაც კი სამარცხვინოდ მიგვაჩნია. თაფლის ჭამაში ხომ საღმრთო საიდუმლოს ვერანაირად ვერ ვიგულისხმებთ, რამეთუ გრიგოლ სინაელისა და სხვა მამების განმარტებით აქ გონებისმიერი მჭვრეტელობა იგულისხმება. ხოლო თუ მოკამათეებს სურთ, მაინც და მაინც საღმრთო საიდუმლო იგულისხმონ ამ გამონათქვამში, მაშინ ჩვენ გვირჩევნია, თვით იგავთმთქმელს მოვუსმინოთ, რომელიც ამბობს: "ჭამე თაფლი, შვილო, რამეთუ კეთილ არს გოლი, რაჲთა დატკბნეს სასაჲ შენი. და ეგრეთ სცნა სიბრძნე სულსა შენსა. უკუეთუ ჰპოვო, იყოს კეთილ აღსასრული შენი და სასოებამან არა დაგიტეოს შენ" (იგავ. 24, 13-14).

 

გარდა ამისა, ამ ხალხმა ისიც უნდა გაგვაგებინოს, როგორ ესმით სიტყვები – "რავდენ წეს არს"; ჩვენ ხომ საზომად მხოლოდ და მხოლოდ ქრისტეს ეკლესიის კანონები და მოციქულთა დადგენილებები გვაქვს, – ის კანონები და დადგენილებები, რომლებიც გვიბრძანებენ, თუ შევძლებთ, ყოველდღეც კი ვეზიაროთ, ან კვირაში ოთხჯერ – როგორც ბასილი დიდი და ღვთაებრივი ოქროპირი ბრძანებენ, ან, უკიდურეს შემთხვევაში, შაბათ-კვირას და დღესასწაულებზე მაინც. სწორედ ამიტომ ცოლ-ქმარს ამ დღეებში ყოველგვარი ურთიერთობისგან თავშეკავებას უბრძანებს მოციქული, რათა საღმრთო საიდუმლოს მიეახლონ. "ნუ განეშორებით ურთიერთას, – ამბობს იგი, – გარნა თუ შეთქუმით რაჲმე, ჟამ რავდენმე, რაჲთა მოიცალოთ ლოცვად და მარხვად" (I კორ. 7,5).

 

ხოლო ღვთაებრივი ტიმოთე ალექსანდრიელი გვამცნობს: "აუცილებელია თავშეკავება შაბათს და კვირას, ვინაიდან ამ დღეებში სულიერი მსხვერპლი შეიწირვის ღმრთისადმი".

 

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ცოლ-ქმარმა თავი უნდა შეიკავოს ურთიერთობისგან შაბათს და კვირას, ვინაიდან ამ დღეებში შეიწირება სულიერი მსხვერპლი, ანუ აღესრულება საღმრთო ლიტურგია და ცოლ-ქმარი უნდა ეზიაროს.

 

დღესასწაულების შესახებ ღვთაებრივი გრიგოლ თესალონიკელი წერს: "კვირის პირველ დღეს უფლის დღე[41] ეწოდება, ვინაიდან იგი უფალს ეძღვნება – უფალს, რომელიც სწორედ ამ დღეს აღდგა მკვდრეთით და წინასწარ გვაუწყა საყოველთაო აღდგომის შესახებ, და დაგვარწმუნა, რომ უეჭველად მოიწევა ეს დღე – დღე აღდგომისა, როცა განქარდება ყოველგვარი მსოფლიო ზრუნვა. "წმიდა-ყავ" დღე ესე და ამქვეყნიური საქმეების კეთებას თავი ანებე, გარდა აუცილებელი საქმეებისა. შენს ხელქვეითებსაც და ოჯახის წევრებსაც თავისუფლება მიეცი, რათა ყველამ ერთად განადიდოთ ის, ვინც სიკვდილისაგან გამოგვიხსნა და, აღდგა რა, ჩვენი ბუნებაც თანა-აღადგინა მკვდრეთით; რათა ამ დღეს მოიხსენებდე საუკუნო ცხოვრებას და სწავლობდე ღვთის მცნებებსა და სამართალს; და რათა გამოსცდიდე საკუთარ თავს – ხომ არაფერი გამოგრჩა, ხომ არ დაარღვიე რომელიმე მცნება, და ცდილობდე ყოველმხრივ გამოასწორო საქმე; და რათა ამ დღეს საღვთისმსახურო შეკრებას დაესწრო ღვთის ტაძარში და გულწრფელი რწმენითა და სუფთა სინდისით მიეახლო ქრისტეს წმინდა ხორცსა და სისხლს; რათა საფუძველი დაუდო უფრო მკაცრ ცხოვრებას, განუწყვეტლივ განაახლებდე საკუთარ თავს და ემზადებოდე მომავალი ზეციური სიკეთეების მისაღებად. ამგვარად შენ წმინდა ჰყოფ შაბათს და იშაბათებ ბოროტებისგან განშორებას. კვირა დღეს კი დიდი დღესასწაულებიც შეუერთე და ამ დღეებშიც იგივე გააკეთე, იგივესგან შეიკავე თავი"[42].

 

 

 

 

 

შესიტყვება 7

 

ზოგიერთები განუწყვეტელ ზიარებას მწვალებლობად მიიჩნევენ და ამბობენ, რომ როგორც ის ადამიანები ითვლებიან მწვალებლებად, რომლებიც სხვაგვარად ინათლებიან და არა ეკლესიის გადმოცემის მიხედვით, ასევე მწვალებლებად ითვლებიან ისინიც, ვინც განუწყვეტლივ მიეახლება საიდუმლოს.

 

სიმართლე გითხრათ, ვერც კი ვხვდებით, რა ვუპასუხოთ ამ კადნიერ ნათქვამს. მხოლოდ ეს შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თუ ამ შეხედულებას გავიზიარებთ, მაშინ ის წმინდანებიც ერეტიკოსებად უნდა ჩავთვალოთ, რომლებიც განუწყვეტელ ზიარებას შეაგონებენ მორწმუნეებს, ის მორწმუნეებიც, რომლებიც ამ შეგონებას ემორჩილებიან, და – ჰოი, მკრეხელობა! – ის მღვდლებიც, რომლებიც ყოველდღიურად აღასრულებენ მსხვერპლშეწირვას და საიდუმლოს მიეახლებიან, უკლებლივ ყველა; პირველ რიგში კი ერეტიკოსად უნდა ჩავთვალოთ ღირსი მამა აპოლოსი, რომლის სიწმინდეც ფართოდ იყო განთქმული მთელს მორწმუნე ერში და რომლის ხელმძღვანელობის ქვეშაც ხუთი ათასი ძმა მოსაგრეობდა. ღვთაებრივი იერონიმე თვითონ ესტუმრა აბბა აპოლოსს და შემდეგ წერდა:

 

"ლოცვა რომ დავასრულეთ, მათ ფეხები დაგვბანეს, ტრაპეზი გაგვიწყვეს და სულიერადაც და ხორციელადაც გვანუგეშეს: ანუ ჩვენ მათთან ერთად საღმრთო საიდუმლოს ვეზიარეთ – რასაც ისინი ყოველდღიურად აკეთებენ.

 

ტრაპეზის შემდეგ ჩვენ მოსასვენებლად წავედით, ისინი კი უდაბნოში განმარტოვდნენ და გამთენიამდე მუხლმოდრეკილი ლოცულობდნენ – ვიდრე საეკლესიო შეკრების დრო მოიწეოდა; მეცხრე ჟამნი და მწუხრი რომ დასრულდა, ჩვეულებრივ, ეზიარნენ, შემდეგ კი ზოგიერთები საჭმელად დასხდნენ, სხვანი კი, უფრო მოშურნენი, რომელთაც მხოლოდ და მხოლოდ წმინდა ზიარების ძალა აცოცხლებდათ, კვლავ უდაბნოში განმარტოვდნენ და მდუმარებას მიეცნენ. ნეტარხსენებულმა [ბერმა] სულისთვის სასარგებლო მრავალი რჩევა მოგვცა, განსაკუთრებით კი ის გვირჩია, ყოველდღე ვზიარებოდით საღმრთო საიდუმლოს და ჩვენთან მოსული უცხონი და მწირნი ისე შეგვეწყნარებინა, როგორც ღვთის ანგელოზები – მსგავსად აბრაამისა, ლოთისა და სხვათა და სხვათა; რამეთუ ამ ორ მცნებაზე, – აღნიშნა ბერმა, – ყოველი სჯული და წინასწარმეტყველნი დამოკიდებულ არიან".

 

მაშ ასე, რაკი საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ღვთაებრივი მამების გუნდს ქრისტეს წმინდა და ჭეშმარიტი მონები შეადგენენ, აქედან გამომდინარე, ვინც ზემოაღნიშნულ შესიტყვებას გვთავაზობს, ის ამით მოციქულებს, მსოფლიო და ადგილობრივ კრებებსა და წმინდა მამებს ეწინააღმდეგება; და არა მხოლოდ მათ, არამედ თვით უფალ იესო ქრისტეს, რომელიც ამბობს: "რომელი ჭამდეს ხორცსა ჩემსა და სუმიდეს სისხლსა ჩემსა, აქუნდეს ცხოვრებაჲ საუკუნოჲ" (იოანე 6, 54); და კიდევ "ამას ჰყოფდით მოსახსენებელად ჩემდა" (ლუკა 22, 19), ანუ – ყოველდღე და ყოველთვის, როგორც ამას ღვთაებრივი ოქროპირი განმარტავს და როგორც ჩვენ მიერ ზემოთ იქნა აღნიშნული.

 

წმინდა ტიმოთე ალექსანდრიელი ეშმაკეულებსაც კი უფლებას აძლევს, ყოველ კვირა დღეს ეზიარონ, თუკი ისინი საღმრთო საიდუმლოს არ შეურაცხყოფენ. იგი ამბობს: მორწმუნე ეშმაკეული, "თუ არ არღვევს საიდუმლოს, ან სხვაგვარად არ გმობს მას, უნდა ეზიაროს, მაგრამ არა ყოველდღე. მისთვის საკმარისია ზიარება კვირიდან კვირამდე"[43].

 

და, აი, როდესაც ღვთაებრივი მამები არამარტო ჯანმრთელებს, არამედ ეშმაკეულებსაც აძლევენ განუწყვეტელი ზიარების უფლებას, ამ დროს ეს კურთხეულები იმათაც კი უარს ეუბნებიან ზიარებაზე, ვინც სრულ ჭკუაზეა, და მოითხოვენ, რომ ისინი კანონზე მეტად კანონიერები აღმოჩნდნენ.

 

 

 

 

შესიტყვება 8

 

ზოგიერთები გვედავებიან და ამბობენ: ნუთუ ის ადამიანები, რომლებიც ხშირად ეზიარებიან, ვერ გრძნობენ საკუთარ თავში ნაყროვანების, პატივმოყვარეობის, სიცილის, უქმმეტყველებისა და სხვა ვნებების მოქმედებას, როგორც ამას, ჩვეულებრივ, გრძნობენ სხვები? და, თუკი გრძნობენ, როგორღა აქვთ ხშირი ზიარების სურვილი?

 

  

ასეთებს წმინდა ანასტასი ანტიოქიელის სიტყვებით ვუპასუხებთ: "ხდება ხოლმე, რომ ზოგიერთი ადამიანი, ვინც იშვიათად მიეახლება საიდუმლოს, ცოდვებსაა დამონებული, სხვა კი, ვინც ხშირად მიეახლება, იმის შიშით, რომ ზიარება სასჯელად არ ექცეს, თავს არიდებს ყველანაირ ცოდვას. მაშ ასე, თუ ადამიანური უძლურების გამო მცირე შეცოდებებს ჩავდივართ, – მაგალითად, ან ენა გვაცთუნებს, ან სასმენელი, ან თვალი, ან პატივმოყვარეობა გვძლევს, ან სევდა, ან მრისხანება, ან კიდევ სხვა რამ ვნება, – აღუაროთ ღმერთს ჩვენი შეცოდებები და საკუთარი თავის ბრალობით წმინდა საიდუმლოს მივეახლოთ, და გვწამდეს, რომ ზიარება ყოველივე ამისგან განსაწმენდად აღესრულება. მაგრამ თუ რაიმე მძიმე, მზაკვრულ, და ხორციელ და არაწმინდა ცოდვებს ჩავდივართ, და გულში ძვირისხსენება გვაქვს მოყვასის მიმართ, ასეთ შემთხვევაში საერთოდ არ უნდა გავეკაროთ საიდუმლოს მანამდე, ვიდრე ჯეროვნად არ შევინანებდეთ.

 

ხოლო რაკი ჩვენ ხორციელი და უძლური ადამიანები ვართ და ხშირად ვვარდებით ცოდვებში, ღმერთმა დაგვიწესა სხვადასხვაგვარი მსხვერპლი, რომელთა მეშვეობითაც ჩვენ განწმენდილები მივეახლებით საიდუმლოს. ერთ-ერთი ასეთი, ცოდვებისგან განმწმენდელი მსხვერპლია მოწყალება. არსებობს კიდევ სხვა, მაცხოვნებელი მსხვერპლი, რომელიც აგრეთვე ცოდვებისგან გვათავისუფლებს; ამ მსხვერპლის შესახებ წინასწარმეტყველი დავითი ამბობს: "მსხვერპლ ღმრთისა არს სული შემუსრვილი, გული შემუსრვილი და დამდაბლებული ღმერთმან არა შეურაცხყოს" (ფს. 50, 19).

 

ამგვარი მსხვერპლების შეწირვა საშუალებას გვაძლევს იმ შემთხვევაშიც კი მივეახლოთ საიდუმლოს, როცა რაღაც ადამიანური ნაკლოვანებები გაგვაჩნია: მივეახლოთ შიშით, ძრწოლით, ლმობიერად, ცოდვების აღიარებით – როგორც სისხლმდინარე დედაკაცი მიეახლა ქრისტეს. რამეთუ არსებობს ცოდვა, რომელსაც მივყავართ სიკვდილისკენ, და არსებობს ცოდვა, რომელსაც მივყავართ სინანულისკენ, და არსებობს ცოდვა, რომელიც საჭიროებს სალბუნის დადებას. ჭეშმარიტ სინანულს კი ყველაფრის განკურნება ძალუძს. ვინც შიშით, ძრწოლით, ცოდვების აღიარებით, ლმობიერად მიეახლება საიდუმლოს, ის შენდობას ღებულობს; ხოლო ვინც დაუდევრად და ყოველგვარი შიშის გარეშე მიეახლება, ასეთისთვის ზიარება სასჯელად იქცევა და მას არათუ ცოდვების შენდობა არ ენიჭება, არამედ კიდევ, დამატებით, ეშმაკის ძალაუფლების ქვეშაც აღმოჩნდება. ის კი, ვინც საღმრთო საიდუმლოს შიშით მიეახლება, არამარტო განიწმინდება და ცოდვებისგან თავისუფლდება, არამედ, ამასთან ერთად, ეშმაკსაც შორს განაგდებს თავისგან".

 

თუმცაღა, მიუხედავად ეკლესიის წმინდა მამების ამ დამაჯერებელი მტკიცებებისა, ზოგიერთები მაინც არ ცხრებიან და გვთავაზობენ მორიგ შესიტყვებას:

 

 

 

 

შესიტყვება 9

 

 

ძველად ხალხის უმრავლესობა ეზიარებოდა, უმცირესობა კი – არა, ამიტომაც ღვთაებრივმა მამებმა სასჯელი უმცირესობისთვის დაადგინეს, რათა უმრავლესობა არ დაბრკოლებულიყო. ახლა კი, როცა ეზიარება ხალხის არა უმრავლესობა, არამედ მხოლოდ რაღაც მცირეოდენი ნაწილი, ამ მცირეოდენმა ნაწილმა უნდა დათმოს, რათა ეკლესიაში უწესობის შემომტანად არ იქცეს და საცთურისა და დაბრკოლების მიზეზად არ გაუხდეს უმრავლესობას.

 

 

ამ სიტყვების წარმომთქმელთ მართებდათ ისიც გაერკვიათ, თუ რას ნიშნავს "საცთური" და "უწესობა", და მხოლოდ ამის შემდეგ გამოეთქვათ თავიანთი აზრი. საცთური ხომ მხოლოდ ისაა, რაც ადამიანს ღმერთისგან განაშორებს და რასაც ადამიანი ეშმაკისკენ მიჰყავს. ამას ბასილი დიდი მოწმობს: "ცოდვის ჩადენით ჩვენ განვუდგებით ღმერთს და ვეთვისებით დემონს"[44]; და კიდევ: "ყველაფერი, რაც ღვთის ნებას ეწინააღმდეგება, არის საცთური"[45].

 

უფრო გარკვევით რომ ჩამოვაყალიბოთ, საცთური – ეს არის ყველანაირი დაბრკოლება, რომელიც გზაზეა დაგებული იმისათვის, რომ გამვლელმა მას ფეხი წამოჰკრას და წაიბორძიკოს. სწორედ ამ საცთურისაგან გამოხსნას ევედრება ღმერთს წინასწარმეტყველი: "მიცევ მე, უფალო, ხელისაგან ცოდვილისა და კაცთა უსამართლოთაგან მიხსენ მე, რომელთა ზრახეს დაბრკოლებაჲ სლვათა ჩემთაჲ; დამირწყეს მე ამპარტავანთა მახე და საბლითა განართხეს მახე ფერხთა ჩემთათვის და გარემოჲს ალაგთა საცთური დამიდგეს მე" (ფს. 139, 4-6).

 

მაშ ასე, რაკი ადრე უმცირესობა წარმოადგენდა უმრავლესობის საცთურს, რამეთუ ღვთის მცნებების გარდასვლისა და უდებებისკენ მიჰყავდა იგი, ხოლო ახლა უმრავლესობა აცთუნებს უმცირესობას და ცდილობს უარი ათქმევინოს მცნების შესრულებაზე, – რა უნდა ვქნათ, რა გზას დავადგეთ? როგორც ადრე უმცირესობამ მოიკვეთა საკუთარი ნება და მიჰყვა უმრავლესობას, რათა ღვთის ნება აღესრულებინა, ასევე ახლაც – უმრავლესობამ უნდა მოიკვეთოს საკუთარი ნება და გაჰყვეს უმცირესობას, რათა აღასრულოს ღვთის ნება: ის კი არა, რომ უმცირესობამ, მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ იგი უმცირესობაა, არად ჩააგდოს სამეუფო ბრძანება და უმრავლესობას აუბას მხარი მცნების გარდასვლაში, – არა, ასე რომ იყოს, მაშინ წინასწარმეტყველ ილიასაც, მოციქულებსაც და მრავალ სხვა წმინდა მამასაც, რომლებიც ჭეშმარიტების დასაცავად იღვწოდნენ, უნდა დაეფარათ ჭეშმარიტება და უმრავლესობის კვალს გაჰყოლოდნენ, რამეთუ თვითონ ყოველთვის ძალზე მცირენი იყვნენ.

 

ამიტომაც ამბობს ბასილი დიდი: "ვინც ღვთის ნებას აღასრულებს, მან უნდა გამოიჩინოს სრული კადნიერება და სიმტკიცე იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ვიღაცა ბრკოლდება"[46].

 

ზოგიერთები ამბობენ, რომ ის მორწმუნეები, რომელთაც ძალა არ შესწევთ, უყურონ სხვების ხშირ ზიარებას, დაბრკოლებულები არიან. მაგრამ დაე ასეთებმა იცოდნენ, რომ ეს დაბრკოლება მხოლოდ და მხოლოდ ძმისადმი შურითა და სიძულვილითაა გამოწვეული.

 

მაშ ასე, არ შეიძლება უგულებელვყოთ ღვთის მცნებები იმ მიზეზით, რომ ხალხი ბრკოლდება. იოანე ოქროპირი წერს: "ადამიანებთან მიმართებაში ჩვენ მხოლოდ იმას უნდა ვეცადოთ, რომ არ განვცადოთ ისინი და არავითარი საბაბი არ მივცეთ განკითხვისთვის. ხოლო თუკი საბაბს არ ვაძლევთ, ისინი კი მაინც განგვიკითხავენ – ტყუილუბრალოდ და უმიზეზოდ, ასეთ შემთხვევაში ტირილი კი არა, სიცილი გვმართებს. შენ შეეცადე, ღვთის წინაშე და ხალხის წინაშე სათნოდ მოიქცე; და თუ სათნოდ მოქცევას ცდილობ, ვიღაცა კი მაინც განგიკითხავს, ამაზე ნუ ინაღვლებ... ქრისტე დაბრკოლებულთა შესახებ ამბობს: "უტევეთ მათ, რამეთუ ბრმანი არიან და წინამძღუარნი ბრმათანი" (მათე 15, 14)... თუ დაბრკოლების მიზეზი ჩვენა ვართ, მაშინ ვაი ჩვენდა; ხოლო თუ არა – ეს არაფერი. და კიდევ ნათქვამია: "რამეთუ სახელი ღმრთისაჲ თქუენთვის იგმობვის" (რომ. 2, 24) [ე.ი. თქვენი მიზეზით, თქვენ გამო იგმობა]. შენ მეტყვი: თუ მე სათნოდ ვიქცევი, სხვა კი გმობაშია, მაშინ? ეს მას მოეკითხება, შენ არა, რამეთუ გმობა მისი პირიდან გამოდის.

 

თუ რომელიმე ღვთივსათნო საქმის შემაფერხებელი ის არის, რომ იგი ვიღაცას აცთუნებს, ჩვენ ამის გამო არ უნდა დავმწუხრდეთ. ჩვენ მაშინ უნდა ვწუხდეთ, როცა არავინ გვიშლის ხელს ღვთის ნების აღსრულებაში.

 

... მითხარი: როდესაც საუბარში ლოთებს ვამხილებ და ეს ვიღაცას აბრკოლებს, ნუთუ ამის გამო საუბარი უნდა შევწყვიტო?.. ყველა საქმეში ზომიერების დაცვაა საჭირო. როცა ერთ-ერთმა სათნო გარეგნობის გოგონამ ქალწულად დარჩენა გადაწყვიტა და ქორწინებაზე უარი თქვა, ზოგიერთები გმობდნენ და კიცხავდნენ იმათ, ვინც ამ საქმეს ხელი შეუწყო. და ნუთუ ამ უკანასკნელთ უარი უნდა ეთქვათ ამის გამო გოგონას აღკვეცაზე? არა, რამეთუ ისინი ღვთის საწინააღმდეგოს არაფერს აკეთებდნენ, არამედ პირიქით – ღვთისთვის სათნო საქმეს აღასრულებდნენ.

 

... ყველა საქმეში ღვთის მცნებების აღსრულებით, უნდა ვეცადოთ დაბრკოლების მიზეზად არავის გავუხდეთ, რათა არც დამნაშავენი აღმოვჩნდეთ რაიმეში და ღვთის უსაზღვრო წყალობის ღირსიც გავხდეთ"[47].

 

აი, რა შეგვიძლია ვთქვათ საცთურის (დაბრკოლების) შესახებ. რაც შეეხება უწესობას, ეს ისეთი საქმეა, რომელიც თავისი წესის ფარგლებიდანაა გამოსული; ხოლო რამდენადაც ეკლესიის წესი და კანონი ლიტურგიაზე მყოფ იმ ქრისტიანებს, რომელთაც არა აქვთ ეპიტემია, ზიარებისკენ მოუწოდებს, – როგორც ამაზე ადრე ვილაპარაკეთ, – ამდენად, ცხადია, უწესობას სწორედ ის სჩადის, ვინც არ ეზიარება და ამით საეკლესიო კანონს არღვევს. ამიტომაც ამბობს წინასწარმეტყველი ამბაკუმი: "ამაღლდა მზე და მთოვარე დადგა წესსა ზედა მისსა" (ამბ. 3, 11); სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: მზე სიმართლისა – ღმერთი ჩვენი იესო ქრისტე ამაღლდა ჯვარზე; მთოვარე კი – ეკლესია – დაადგრა თავის წესს: ანუ ღვთის ნებასა და ბრძანებას, რომელსაც ადრე გარდახდა.

 

მაშ ასე, როგორც ვხედავთ, ვინც ღმრთის მცნებების ფარგლებიდან გამოდის, სწორედ ის აბრკოლებს ხალხს და სჩადის უწესობას, – და არავითარ შემთხვევაში ის, ვინც თავისი ძალების მიხედვით სამეუფო მცნებების აღსრულებისთვის იღვწის.

 

 

 

 

 

შესიტყვება 10

 

ზოგიერთები, მიგვითითებენ რა ერთობის ტომოსზე, აღნიშნავენ, რომ ჟამნში შეტანილია კანონი, რომლის მიხედვითაც ქრისტიანები მხოლოდ სამჯერ უნდა ეზიარონ წელიწადში.

 

მითხარით: უტყუარიც რომ იყოს ამ კურთხეულების მიერ მოყვანილი კანონი (თუმცაღა სინამდვილეში იგი დამახინჯებულია), განა სამართლიანი იქნება, რომ ეს კანონი თავისი სიძლიერით სული წმიდის ესოდენ მრავალ ხმამაღალ საყვირს შევადაროთ, – რომელთა მოწმობებიც ზემოთ მოვიყვანეთ? სამეფო კანონები გვამცნობენ, რომ თუ რომელიმე მათგანი – ანუ ამავე სამეფო კანონთაგანი – ღვთაებრივი მამების წმინდა კანონებს ეწინააღმდეგება, იგი გაუქმებულად უნდა ჩაითვალოს; ხოლო როგორც იოანე ოქროპირი აღნიშნავს, ჩვეულება, რომელიც ღვთაებრივ კანონებს აღუდგება წინ, ძირფესვიანად უნდა აღმოიფხვრას.

 

"ჩვეულება არცთუ ისე უმნიშვნელო რამ არის, – ამბობს იგი, – ძნელია მისგან თავის დაღწევა... მაშ ასე, რაც უფრო უკეთ შეიგრძნობ, თუ რამხელა ძალა აქვს ჩვეულებას, მით მეტი გულმოდგინებით ეცადე, თავიდან მოიშორო მავნე ჩვეულება და მის ნაცვლად კეთილი დანერგო"[48].

 

და მაშინ ეს ხალხი რატომღა ცდილობს, დაამკვიდროს სულისთვის ესოდენ მავნე ჩვეულება? მაგრამ რაკი მათ სურთ, ზემოთქმული კანონის მეშვეობით ჭეშმარიტება დაფარონ, შევეცდებით მოკლედ გადმოვცეთ, რის შესახებ გვესაუბრება ეს კანონი, რათა ყველასთვის ცხადი გახდეს ჭეშმარიტება და ამიერიდან აღარავინ დარჩეს მოტყუებული.

 

ამ კანონის მიღებას შემდეგმა გარემოებამ შეუწყო ხელი. როდესაც ლეონ ბრძენი მეოთხედ დაქორწინდა, პატრიარქმა ნიკოლოზმა იგი ეკლესიიდან განკვეთა და არაფრით არ სურდა, ეპატიებინა მისთვის ეს ცოდვა. მაშინ მეფემ ნიკოლოზს პატრიარქის წოდება ჩამოართვა და მის ნაცვლად საპატრიარქო ტახტზე ექვთიმე აიყვანა. ხოლო ამ უკანასკნელმა მეფე კვლავ ეკლესიაში დააბრუნა. და აი, მღვდელმთავრებიც და ხალხიც ორ ბანაკად გაიყო: ერთნი ნიკოლოზს ემხრობოდნენ, მეორენი კი – ექვთიმეს.

 

ლეონის სიკვდილის შემდეგ სამეფო ტახტზე მისი ძმა – ალექსანდრე ავიდა, რომელმაც დაამხო ექვთიმე და პატრიარქის საყდარი კვლავ ნიკოლოზს დაუბრუნა. ხოლო როდესაც ალექსანდრეც გარდაიცვალა, გამეფდა მისი ძმისშვილი კონსტანტინე პორფიროსანი49 – ლეონის ძე. მეფის სიმამრს კი – რომანოზს ასეთი ტიტული ჰქონდა: "მამა-მეფე".

 

ქრისტეს შობიდან 992 წელს შედგა კრება, რომელმაც არამხოლოდ ოთხჯერ ქორწინება აკრძალა, არამედ სამჯერ ქორწინების წინააღმდეგაც გამოსცა ზემოხსენებული კანონი. ამ კანონში ნათქვამია: "ის, ვინც მიაღწევს ორმოცი წლის ასაკს, და, ამასთან ერთად, არც თავისი ასაკისა შერცხვება და არც ქრისტიანისთვის შესაფერის კეთილწესიერებას გაიხსენებს, არამედ მხოლოდ და მხოლოდ ვნებიანი ჟინის ზემოქმედებით მესამედ იქორწინებს, ასეთი დაე, მთელი გულმოდგინებითა და მეთვალყურეობით, ხუთი წლის მანძილზე მოაკლდეს წმინდა ზიარებას, და დაე ეს ვადა არავითარ შემთხვევაში არ შემცირდეს. მაგრამ მას შემდეგაც, რაც იგი ზიარების ღირსი გახდება, ნუ მიეახლება წმინდა საიდუმლოს ნებისმიერ დროს, არამედ მხოლოდ ქრისტეს ბრწყინვალე აღგომის დღეს, რათა, რამდენადაც ეს შესაძლებელია, განიწმინდოს იმ მარხვისა და თავშეკავების წყალობით, რომელიც წინ უძღვის დღესასწაულს; ხოლო თუკი ვინმე, ვისაც წინა ქორწინებიდან ჰყავს შვილები, ოცდაათი წლის ასაკში მესამედ იქორწინებს, ასეთი ოთხი წლის განმავლობაში არ უნდა მიეახლოს წმინდა საიდუმლოს, და მას შემდეგაც, რაც ზიარების ღირსი გახდება, დაე წელიწადში მხოლოდ სამჯერ განიცდიდეს ტკბობას ამ სიწმინდესთან მიახლებით: პირველად – ქრისტეს მხსნელი აღდგომის დღეს, მეორედ – ჩვენი დედოფლის, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების დღეს, და მესამედ – ჩვენი უფლის, ქრისტეს შობის დღესასწაულზე – იმ მარხვების გამო, რომლებიც წინ უძღვის ზემოხსენებულ დღესასწაულებს, და მათგან მომდინარე სარგებლის გამო".

 

ამ კრების საქმეს ერთობის ტომოსი ეწოდა, ვინაიდან მან კვლავ გააერთიანა მღვდელმთავრები და ხალხი, რომლებიც აქამდე ლეონის მეოთხე ქორწინების მიზეზით ერთმანეთისგან იყვნენ გათიშული.

 

და, აი, რომელიღაც კურთხეულმა ადამიანმა – ან გაუნათლებლობის გამო, ან იმ განზრახვით, რომ ქრისტიანთათვის საუკუნო ცხოვრების გზა გადაეკეტა, შეკვეცა ზემოხსენებული კანონი და ამგვარი შეკვეცილი სახით მოათავსა იგი ჟამნში. ხოლო როდესაც ჩვენმა დალოცვილმა მოძღვრებმა ეს კანონი აღმოაჩინეს, მთელს ქვეყანას მოჰფინეს იგი და ის ეპიტემია, რომელიც მხოლოდ სამჯერ დაქორწინებულებს ეხებოდათ, ყველა ქრისტიანზე გაავრცელეს: ორჯერ დაქორწინებულებზეც, ერთხელ დაქორწინებულებზეც, ქალწულებზეც და, საერთოდ, ნებისმიერი ასაკის ქრისტიანზე.

 

მაგრამ მოძღვრების საქციელი იმდენად არ მაკვირვებს, რამდენადაც მაკვირვებს ის, რომ ჩვენმა კეთილმა მღვდელმთავრებმა და მწყემსებმა დაუყოვნებლივ არ დაჰბერეს ჭეშმარიტების ღვთივსულიერ საყვირს, რათა სამარცხვინო დაღი დაესვათ ამ ღვარძლის ბოროტი მთესვარისთვის და ეს დამპალი მცენარე ეკლესიიდან აღმოეფხვრათ. მათ ხომ, სული წმიდის მადლით, ძალაუფლება ენიჭებათ, მხარი დაუჭირონ ყველანაირ სიკეთეს და გამოასწორონ ის, რაც გამოსწორებას საჭიროებს.

 

მღვდელმთავრები თავს ალბათ იმით გაიმართლებენ, რომ, რაკი ისინი თურქების უღელქვეშ იმყოფებიან და მრავალ საგანზე უწევთ ზრუნვა, ამიტომაც ამგვარი საკითხების გადაწყვეტა მოძღვრებსა და მქადაგებლებს მიანდეს. მაგრამ საქმეც ისაა, რომ ეს კურთხეულები – ერთნი საკუთარ სიმშვიდეს ვერ თმობენ, მეორენი კიდევ რაღაც მიზეზებს იგონებენ თავის გასამართლებლად – ყველანი ერთად განზე დგებიან, ერთმანეთზე გადააქვთ მთელი სიმძიმე და ჭეშმარიტებას, ღვთის სიტყვას, საფლავში მარხავენ. ისინი თავიანთი დუმილით მხოლოდ და მხოლოდ იმას გამოხატავენ, რომ თანახმანი არიან ყველაფერზე, რაც მათ ირგვლივ ხდება, – როგორც ამას ღვთაებრივი მელეტი აღმსარებელი გადმოგვცემს:

  

 

"ის, ვინც ღვთაებრივ სიბრძნეს შეიცნობს,

 

და ღრმად ჩასწვდება ჭეშმარიტებას,

 

მაგრამ თამამად არ აღიარებს,

 

დაუფარავად და ხმამაღლა არ სურს გამოთქვას,

 

არამედ ცდილობს მოარიდოს იგი ჩვენს თვალთახედვას,

 

და საამისოდ მრავალნაირ ხერხსაც მიმართავს;

 

ვინც პატიოსან ხალხზე არ ზრუნავს,

 

და ღვთაებრივი კანონების დასაცავად მარად არ იღვწის,

 

არც იმ წესების, რომელიც წმინდა

 

და დიდებულმა მამებმა მოგვცეს, –

 

იმსახურებს იგივე სასჯელს,

 

რასაც ის, ვინც ამ წესებს აშკარად არღვევს.

 

"ვინც ჭეშმარიტებას დუმილით ფარავს,

 

აღდგომილ ქრისტეს მალავს საფლავში", –

 

ასე გვამცნობს ერთ-ერთი მამა

 

და მას ეთანხმება სხვაც:

 

"ჭეშმარიტად ფრიად საშიშია

 

დუმილი სარწმუნოების საკითხებში,

 

ეს არის უფსკრული წარმწყმედელი

 

და სატანჯველი – საუკუნო და სამარადისო".

 

არ არის კარგი, სანაქებო, დავდუმდეთ მაშინ,

 

როდესაც ვინმე კადნიერად არღვევს კანონებს,

 

როცა სიცრუეს, ცთომილებას და ეშმაკის ხიბლს

 

ჭეშმარიტებად და სიმართლედ აცხადებს ვინმე.

 

აი რას ამბობს ერთი დიდი და წმინდა მამა:

 

"როდესაც ხედავს კეთილმორწმუნე

 

საფრთხეს ღმრთისგან განშორებისა,

 

როცა მის თვალწინ ღვთის დიდებას

 

შეურაცხყოფენ და ამცირებენ,

 

ო, ნუთუ იგი დადუმდება

 

და სრულ სიმშვიდეს შეინარჩუნებს?

 

ასეთ დროს ხომ მისი დუმილი

 

თანხმობისა და მოწონების ნიშანია – სხვა არაფერი".

 

მაგალითს გვაძლევს ჩვენ იოანე,

 

მაცხოვრის წმინდა წინამორბედი,

 

მასთან ერთად კი წმინდა ძმები მაკაბელები.

 

მათ ხომ სიკვდილიც არად შერაცხეს,

 

და მტკიცედ იდგნენ უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე,

 

სულ მცირე წესის დარღვევაც კი არ მოისურვეს,

 

ერთი იოტა, ერთი პატარა იოტაც კი არ წარწყმიდეს

 

  საღმრთო სჯულიდან.

 

ხშირად სათნოდ და სანაქებოდ ითვლება ომი,

 

და ბრძოლა უფრო დიდ სიკეთედ შეირაცხება,

 

ვიდრე სულისთვის საზიანო, ვნების მომტანი

 

მშვიდობა ბნელი, მღვრიე, მშფოთვარე.

 

ნუთუ არ გიჯობს ებრძოლო იმათ,

 

ვინც ბოროტად, არაკეთილად ბრძნობს და აზროვნებს,

 

ვიდრე მიჰყვე მათ და შენი ნებით

 

ქედი მოიდრიკო სიცრუის წინაშე,

 

და ღმრთისაგან საუკუნოდ განშორებული

 

და განგდებული მათ შეუერთდე".

 

  

ღვთაებრივი ოქროპირი კი გვამცნობს: "თუკი არც ისე უსაფრთხოა პირმოთნეობა, როდესაც ადამიანს წყენას აყენებენ, აქედან გამომდინარე, რაოდენ დიდ სასჯელს იმსახურებს ის, ვინც დუმს და ღვთაებრივი კანონების შეურაცხყოფას არაფრად მიიჩნევს?"[50].

 

 

 

 

შესიტყვება 11

 

ბევრნი ჩვენს მაცილობელთაგან ამბობენ, რომ ვინაიდან ზიარების პრაქტიკა არ წარმოადგენს სარწმუნოების დოგმატს, ამდენად, მისი განუხრელად დაცვა არ არის აუცილებელი.

 

მართალია, ხშირი ზიარება სარწმუნოების დოგმატს არ წარმოადგენს, მაგრამ ეს რომ სამეუფო მცნებაა, ამის შესახებ ჩვენ უფლის გამონათქვამებიდან შევიტყვეთ, განსაკუთრებით კი შემდეგი გამონათქვამიდან: "ამას ჰყოფდით მოსახსენებელად ჩემდა" (ლუკა 22, 19), – ანუ განუწყვეტლივ და ყოველდღე, სანამ ჯერ კიდევ დგას ეს ქვეყანა; ხოლო რაკი იგი სამეუფო მცნებაა, მაშასადამე განუხრელადაც უნდა დავიცვათ – როგორც ამაზე წიგნის პირველ ნაწილში გვქონდა საუბარი.

 

ჩვენი მაცილობლები კი ზემოთქმული შესიტყვებით მხოლოდ და მხოლოდ იმას ამჟღავნებენ, რომ მათი მიზანია, გააშიშვლონ სარწმუნოების დოგმატები, დატოვონ ისინი სრულიად გამოცარიელებული, გამოცალკევებული საეკლესიო წესებისა და დადგენილებებისაგან. მაგრამ გვსურს დავსვათ ასეთი შეკითხვა: თვით დოგმატები რაზე შეიძლება იყოს დაფუძნებული? განა ღვთაებრივმა ოქროპირმა არ გვაუწყა, რომ ადამიანის ცხოვრება მართალ დოგმატებს საჭიროებს, დოგმატები, თავის მხრივ, ცხოვრების სიწმინდეს მოითხოვს, ცხოვრების სიწმინდე კი ღვთის მცნებების, ეკლესიის წმიდათაწმიდა კანონებისა და ღვთაებრივ მამათა გადმოცემა-დადგებილებების განუხრელი დაცვით მოიპოვება? ასე რომ, თუ სამეუფო მცნებებს, წმინდა კანონებსა და ყველაფერ დანარჩენს უარვყოფთ, ცხოვრების სიწმინდეც ხელიდან გამოგვეცლება და, სრულიად დაცარიელებულები, სიბნელეში აღმოვჩნდებით.

 

მე დრო არ მეყოფა, მოვიყვანო იმ ათასობით წმინდანის მაგალითი, რომელთაც საეკლესიო დადგენილებებისა და კანონების უარყოფას ტანჯვა-წამება და სიკვდილი ამჯობინეს. და მაინც, მიუხედავად ამ ურიცხვი მაგალითის არსებობისა, ზოგიერთები დღეს იმდენად უსირცხვილონი არიან, რომ, არათუ არ ეწამებიან ჭეშმარიტებისთვის, არამედ, პირიქით, წინ აღუდგებიან კიდეც მას, უტიფრად უარყოფენ სამეუფო ბრძანებებს და ზიარების მსურველ მორწმუნეებს წინააღმდეგობას უქმნიან – იმ დროს, როდესაც მორწმუნეთა მხრიდან არავითარი საბაბი არ ეძლევათ საამისოდ. ეს მეტად თავხედური საქციელია, თუ გავიხსენებთ, რომ იესო ქრისტემ თვით იუდაც კი არ დატოვა ზიარების გარეშე, თუმცაღა კარგად უწყოდა, რომ მისი გული ბოროტების ბილწი სავანე იყო.

 

ქრისტე ყოველდღე შეიწყნარებს ყველა მაზიარებელს: ღირსეულებს განწმენდს, აკურთხებს და განანათლებს; უღირსებზე თავდაპირველად სინდისის ქენჯნას დაუშვებს; თუ გამოსწორდებიან, ლმობიერად შეიტკბობს მათ, გამოუსწორებლობის შემთხვევაში კი მრავალნაირ სნეულებას მოუვლენს, როგორც ამას მოციქული გვამცნობს: "ამისთვის მრავალ არიან თქუენ შორის უძლურ და სნეულ და წვანან მრავალნი" (I კორ. 11, 30).

 

ეს კურთხეულები კი, თუმცაღა არაფერი უწყიან მაზიარებლების სულიერი მდგომარეობის შესახებ, მხოლოდ და მხოლოდ იმისთვის, რომ დაიცვან რაღაც უმსგავსი, სულისთვის მავნე ჩვეულება, წინააღმდეგობას უქმნიან მართლმადიდებელ ქრისტიანებს საღმრთო ზიარებასთან მიმართებაში.

 

მაგრამ ჩვენ ისევ ბასილი დიდს მივმართოთ, რათა მან განგვიცხადოს ჭეშმარიტება: "ჰოჲ, საღმრთოო და წმიდაო გონებავ! არის თუ არა მართებული, უარი ვთქვათ ღვთის რომელიმე ბრძანების შესრულებაზე? ან გვაქვს თუ არა იმის უფლება, წინ აღვუდგეთ ამ ბრძანების შემსრულებლებს? ან კიდევ იმათ დავემორჩილოთ, ვინც სამეუფო ბრძანებას წინ აღუდგება? – მით უფრო, თუ ისინი ღვთის ჭეშმარიტი შვილები არიან. იქნებ ეს აზრი მხოლოდ გარეგნულად ჩანს მისაღები, სინამდვილეში კი იგი სავსებით ეწინააღმდეგება ღვთაებრივ ნებას?!" და აი, რას გვიპასუხებს წმინდანი: "რაკი უფალი ამბობს: "ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა", – ცხადია, სხვა დანარჩენიც მისგან სჯობს ვისწავლოთ. ამ შემთხვევაშიც თვით უფალი ჩვენი იესო ქრისტე გავიხსენოთ– მხოლოდშობილი ძე ღმრთისა ცხოველისა. როცა იოანე ნათლისმცემელმა უთხრა მას: "მე მიხმს შენ მიერ ნათლის-ღებაჲ, და შენ ჩემდა მოხუალა?" უფალმა მიუგო: "აცადე აწ, რამეთუ ესრეთ შუენის ჩუენდა აღსრულებად ყოველი სიმართლე" (მათე 3, 14-15) [ანუ – მე აუცილებლად უნდა აღვასრულო ყველა ის საქმე, რომელიც განამართლებს ადამიანს]. ისიც გავიხსენოთ, რომ როდესაც მან იერუსალიმისკენ მიმავალ გზაზე წინასწარმეტყველურად აუწყა თავის მოწაფეებს საკუთარი ვნებისა და სიკვდილის შესახებ, და როდესაც პეტრემ შედავება სცადა, იესო ქრისტე განურისხდა მას და მიუგო: "წარვედ ჩემგან, სატანა! საცთურ ჩემდა ხარ, რამეთუ არა ჰზრახავ ღმრთისასა, არამედ კაცთასა" (მათე 16, 23); და კიდევ: როცა პეტრემ უარი განაცხადა იმაზე, რომ იესო ქრისტეს მისთვის ფეხები დაებანა, უფალმა უთხრა: "უკუეთუ არა დაგბანნე შენ ფერხნი, არა გაქუნდეს ნაწილი ჩემ თანა" (იოანე 13, 8).

 

ხოლო თუკი გვინდა, რომ სულიერი შეწევნა ჩვენი მონათესავე ადამიანების მაგალითით მივიღოთ, გავიხსენოთ პავლე, რომელიც ამბობს: "რასა იქმთ, სტირთ და შეაურვებთ გულსა ჩემსა? რამეთუ მე არა ხოლო შეკრვად, არამედ მოსიკუდიდცა მზა ვარ იერუსალემს სახელისათვის უფლისა იესუჲსა" (საქმე 21, 13). ვინ შეიძლება იყოს იოანეზე უფრო დიდებული, პეტრეზე უფრო წრფელი? ვის შეიძლება ჰქონდეს ისეთი კეთილკრძალული აზრები, როგორიც მათ ჰქონდათ? [მათ ხომ მხოლოდ და მხოლოდ მოკრძალებისა და პატივისცემის გრძნობა ამოძრავებდათ: ერთი იესო ქრისტეს მონათვლისგან იკავებდა თავს, მეორე კი იმისგან, რომ უფალს მისთვის ფეხები დაებანა. და მაინც, მიუხედავად ამისა, ვერ დაითანხმეს იესო ქრისტე].

 

მე ვიცი, რომ ვერც წმინდა მოსე, ვერც წინასწარმეტყველი იონა ვერსად გაექცნენ ღვთის საყვედურს, როდესაც მისდამი მორჩილებაზე უარი განაცხადეს და საკუთარ განსჯას მისდიეს. ყველა ამ წმინდანის მაგალითი ჩვენ დაგვარწმუნებს იმაში, რომ არ შეიძლება შევეწინააღმდეგოთ ღვთის ნებას, ან სხვებს შევუშალოთ ხელი ღვთის მცნების აღსრულებაში, ან კიდევ იმ ადამიანებს დავუჯეროთ, ვინც ღვთის მცნების აღსრულებას ეწინააღმდეგება.

 

ხოლო რაკი ღმრთის სიტყვამ წმინდანთა ამ მაგალითებიდან დაგვანახა, თუ რისი გაკეთებაა ჩვენთვის დაუშვებელი, სხვა დანარჩენშიც, ცხადია, მათ უნდა მივბაძოთ; ისინი კი გვამცნებენ: "მორჩილებაჲ ჯერ-არს ღმრთისაჲ უფროჲს, ვიდრე კაცთაჲ" (საქმე 5, 29); და კიდევ: "უკუეთუ სამართალ არს წინაშე ღმრთისა თქუენი სმენაჲ უფროჲს, ანუ ღმრთისაჲ, საჯეთ. რამეთუ ჩუენ ვერ ხელ-გუეწიფების, რომელი იგი გუესმა და ვიხილეთ, ვითარმცა არა ვიტყოდეთ" (საქმე 4, 19-20)".

 

და კვლავ ამბობს ბასილი: "არ შეიძლება, შევეწინააღმდეგოთ მას, ვინც ღმრთის ნებას აღასრულებს... აგრეთვე ღვთის მცნების აღმსრულებელმა არ შეიძლება დაუჯეროს მათ, ვინც მცნების აღსრულებაში ეწინააღმდეგება, – თუნდაც ეს მოწინააღმდეგენი ღმერთის ჭეშმარიტი მეგობრები იყვნენ, – არამედ კვლავ საკუთარ გადაწყვეტილებას უნდა მისდიოს"[51].

 

აგრეთვე ამბობს: "თუ ვინმე ღვთის მცნებას არაჯანსაღი განწყობით აღასრულებს [ანუ არასწორი მიზნითა და არაზუსტი განსჯით], მაგრამ, ამასთან ერთად, ვხედავთ, რომ იგი მთელი სიზუსტით მისდევს უფლის სწავლებას, ასეთ ადამიანს ხელი არ უნდა შევუშალოთ, ვინაიდან ამ საქციელით მას ზიანი არავისთვის მოაქვს, პირიქით, ხანდახან ხალხი სარგებელსაც კი იღებს მისგან. თუმცაღა კარგი იქნება, თუ ასეთ ადამიანს დავარიგებთ და ავუხსნით, რომ მისი განსჯა მისივე ღვაწლის ღირსეულობას უნდა შეესატყვისებოდეს"[52], და რომ მცნებას ღვთისთვის სათნო მიზნით უნდა აღასრულებდეს; და კიდევ: "იქ, სადაც ღვთის მცნება ირღვევა, ხალხურ გადმოცემას არ უნდა მივსდიოთ"[53]; და კიდევ: "ჩვენი ნება ღვთის ნებაზე წინ არ უნდა დავაყენოთ, არამედ ყოველ საქმეში უნდა ვეძებოთ და აღვასრულოთ ნება ღვთისა"[54].

 

ღვთაებრივი ოქროპირი კი ამბობს: "მამაცურად უნდა აღვუდგეთ წინ ყველაფერს, რაც ხელს გვიშლის კეთილი განზრახვის აღსრულებაში. მოუსმინე, რას ამბობს ქრისტე: "რომელსა უყუარდეს მამაჲ ანუ დედაჲ უფროჲს ჩემსა, არა არს იგი ჩემდა ღირს" (მათე 10, 37). მაშ ასე, როდესაც ღვთისთვის სათნო საქმეს აღვასრულებთ, დაე მტრად ჩავთვალოთ ყველა ადამიანი, ვინც ამ საქმეს წინ აღუდგება, თუნდაც ეს ადამიანი ჩვენი მამა, დედა ან ნებისმიერი ვინმე იყოს"[55].

 

ხოლო ღმერთშემოსილი ეგნატე გვამცნებს: "ყოველი, რომელი გარეშე განწესებულისა რასმე ზრახვიდეს, – გინა თუ სარწმუნო იყოს, გინა თუ მმარხველ, გინა თუ ქალწულ, გინა თუ სასწაულთა იქმოდის, გინათუ წინაჲსწარმეტყველებდეს, – მგლადმცა შეგირაცხიეს იგი სამოსლითა ცხოვართაჲთა მოსილ და დამბძარველ სამწყსოთა და განმხრწნელ არვეთა ქრისტესთა" (საქართველოს ეკლესიის კალენდარი, 1988. ეპისტოლენი წმიდისა ეგნატი ღმერთშემოსილისანი. მეათე ეპისტოლე წმიდისა ეგნატისი, ირონის მიმართ ანტიოქიელ დიაკონისა).

 

დაბოლოს, ღვთაებრივი მელეტი აღმსარებელი წერს:

 

  

"არ უნდა ვუსმენდეთ მონაზვნებს,

 

და არც პრესვიტერებს ვუგდებდეთ ყურს,

 

როდესაც მათი სწავლა-მოძღვრება

 

არ ეთანხმება კანონს და სჯულს,

 

მათი რჩევები კი ბოროტების წყაროდ ექცევა სულს.

 

მაგრამ რას ვამბობ: "პრესვიტერებს", "მონაზვნებს"!

 

თვით ეპისკოპოსებსაც არ უნდა დავუთმოთ,

 

თუკი ისინი მზაკვრულად გვარწმუნებენ

 

სულისთვის მავნე საქმის ჩადენას, ფიქრს ან საუბარს".

 

 

 

შესიტყვება 12

 

 

 ზოგიერთები ბრკოლდებიან იმის გამო, რომ, მრავალი შეგონების მიუხედავად, მაინც ვერ ახერხებენ ჩვენს დარწმუნებას (დარწმუნებას, კერძოდ, იმაში, რომ განუწყვეტელი ზიარება აკრძალულია). თავიანთი მოსაზრების დასაცავად მათ მოჰყავთ სამი საბუთი. პირველი: ამბობენ, რომ კანონები და მცნებები მღვდელმთავართა განკარგულებაში შედის; მეორე: რომ ჩვენ არ უნდა ვამოწმებდეთ იმას, რასაც მღვდელმთავრები, მოძღვრები და მასწავლებლები გვეუბნებიან, არამედ უბრალოდ, გულუბრყვილოდ უნდა მივენდოთ მათ; და მესამე: მოჰყავთ მოციქულის გამონათქვამი: "დაემორჩილენით წინამძღუართა თქუენთა და ერჩდით მათ" (ებრ. 13, 17).

 

 

 

არეულობა და შფოთი რომ არ გამოვიწვიოთ და ჩივილის საბაბიც რომ არავის მივცეთ, ამ შენიშვნებთან დაკავშირებით ჩვენსას არაფერს ვიტყვით. მაგრამ სრულიად დადუმებაც სულისთვის საზიანოდ მიგვაჩნია. ამიტომაც, მოდით ვნახოთ, რას ამბობენ ამის შესახებ წმინდა მამები.

 

პირველ შენიშვნას დიდი ბასილი უპასუხებს: "თუკი თვით უფალი, "რომელი მამამან სათნო-იყო" (მათე 3, 17), "რომელსა შინა არიან ყოველნი საუნჯენი სიბრძნისანი და მეცნიერებისანი დაფარულნი" (კოლას. 2,3), რომელმაც ყოველი ხელმწიფება და მსჯავრი მამისაგან მიიღო, – თუკი თვით იგი ამბობს: "მან მომცა მე მცნებაჲ, რაჲ ვთქუა და რასა ვიტყოდი"; და კიდევ: "რომელსა ვიტყვი მე, ვითარცა მამცნო მე მამამან, ეგრეცა ვიტყვი" (იოანე 12, 49-50); და თუკი სული წმიდა "არა იტყოდის თავით თვისით, არამედ რაოდენი რაჲ ესმეს (მისგან), იტყოდის" (იოანე 16, 13), მაშინ რამდენად მეტად გვმართებს ჩვენ და რამდენად უფრო უსაფრთხოა ჩვენთვის ამგვარი ფიქრი და ამგვარი ქცევა!"[56] სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ არ უნდა უგულებელვყოთ ღვთაებრივი კანონები, არამედ მორჩილად უნდა მივსდიოთ მათ.

 

იოანე ოქროპირი კი თვით მღვდელმთავრის ხელდასხმის მაგალითზე გვიჩვენებს, რომ იგი, მღვდელმთავარი, ღვთაებრივ კანონებსა და მცნებებსაა დაქვემდებარებული. "რაკი მღვდელმთავარი [ძველი აღთქმის პირველმღვდელმთავარი] ხალხის თავი იყო, – ამბობს წმინდანი, – აუცილებელი იყო, რომ ხალხის თავს საკუთარ თავზე იმ ძალაუფლების ნიშანი ჰქონოდა, რომელსაც ის ექვემდებარებოდა; ვინაიდან თუკი ძალაუფლება არაფრითაა შემოზღუდული, იგი აუტანელი ხდება, ხოლო როდესაც მასზე სხვა ძალაუფლების სიმბოლოს შევნიშნავთ, ეს იმას მოასწავებს, რომ იგი კანონსაა დაქვემდებარებული. ამიტომაც, კანონის მიხედვით, მღვდელმთავარმა თავი კი არ უნდა გაიშიშვლოს, არამედ დაფარული უნდა ჰქონდეს, რათა ხალხის თავმა უწყოდეს, რომ თვითონ მასაც ჰყავს თავი. ამის გამო მღვდელს [აქ წმინდანს, როდესაც ზოგადად მღვდლობაზე საუბრობს, მხედველობაში ჰყავს მღვდელმთავრები, რამეთუ ღვთივმონიჭებულ სიმბოლოებს, დიონისე არეოპაგელის სწავლებით, მხოლოდ მღვდელმთავრები ატარებდნენ თავზე] ხელდასხმის დროს თავზე ადგამენ ქრისტეს სახარებას, რათა მან ცნას, რომ ენიჭება ჭეშმარიტი სახარებისეული ტიარა, და რომ, თუმცა იგი ყველას თავია, თვითონაც ამ სახარების კანონებს უნდა დამორჩილდეს; ყველა საკუთარი ძალაუფლების ქვეშ უნდა ჰყავდეს, მაგრამ თვით ისიც ამ კანონების ძალაუფლების ქვეშ უნდა იმყოფებოდეს; ყველასთვის კანონმდებელი უნდა იყოს, მაგრამ თვითონაც უნდა ჰყავდეს თავისი კანონმდებელი – სახარებისეული კანონები.

 

ამიტომაც მღვდლობასა და მოწამეობაში გაბრწყინებულმა ერთმა ძველმა სახელოვანმა კაცმა [ეგნატეა სახელი მისი] ერთ-ერთი მღვდელმთავრისადმი მიწერილ ეპისტოლეში თქვა: "თვინიერ ბრძანებისა შენისა ნუმცა რაჲ იქმნების, და ნუცა რას შენ იქმ თვინიერ ღმრთისა ნებისა"[57]. სახარება მღვდელმთავრის თავზე – ეს იმის ნიშანია, რომ იგი, მღვდელმთავარი, სახარების ძალაუფლების ქვეშ იმყოფება"[58].

 

რაც შეეხება მეორე შენიშვნას, – რომ ჩვენ არ უნდა ვამოწმებდეთ მღვდელმთავრებს, მოძღვრებსა და მასწავლებლებს, არამედ უბრალოდ, გულუბრყვილოდ უნდა ვუჯერებდეთ მათ, – ამაზე ბასილი დიდი შემდეგნაირად უპასუხებს: "ვისაც სიტყვაში პირველობა ეკუთვნის [მღვდელმთავარი იქნება ეს თუ მასწავლებელი], ყოველთვის დიდი სიფრთხილით და დაფიქრებით უნდა იქცეოდეს და ლაპარაკობდეს, მხოლოდ და მხოლოდ ღმრთის წინაშე სათნო-ყოფის მიზნით, რამეთუ ის მათი მხრიდანაც უნდა გამოიცადოს და სარწმუნოდ იქნეს აღიარებული, ვინც მის ხელმძღვანელობას არის მინდობილი"[59].

 

კიდევ: "თუ მსმენელთა შორის ვინმე საღმრთო წერილში განსწავლულია, უნდა შეამოწმოს ის, რასაც მოძღვრები ეუბნებიან; და რაც ეთანხმება წერილს, მიიღოს, ხოლო რაც მისთვის უცხოა, უარყოს. იმ მოძღვრებს კი, რომლებიც დაჟინებით იცავენ ასეთ მცდარ სწავლებას, სრულიად უნდა განვეშოროთ"[60].

 

კიდევ: "ვინც წერილში ღრმად განსწავლული არაა, მან წმინდა ადამიანები სული წმიდის ნაყოფით უნდა შეიცნოს. ვისაც ეს ნაყოფი აქვს, უნდა შეიწყნაროს, ხოლო ვისაც ამის ნაცვლად რაღაც უცხო აქვს, ასეთს ზურგი უნდა აქციოს"[61].

 

კიდევ: "სანამ კარგად არ გამოვცდიდეთ, არ უნდა მოვიხიბლოთ იმ ადამიანებით, რომლებიც საკუთარ თავს ჭეშმარიტების მქადაგებლად აცხადებენ, არამედ წმინდა წერილზე დაყრდნობით უნდა შევიცნოთ თითოეული მათგანი [რომ მივხვდეთ, ჭეშმარიტებას ქადაგებს ის თუ სიცრუეს]"[62].

 

და კიდევ: "აუცილებელია, რომ თითოეული სიტყვა და საქმე ღვთივსულიერი წერილის ფონზე განვიხილოთ; რაც კეთილია, ის ვცნოთ, ხოლო რაც ბოროტია – განვაგდოთ"[63].

 

შესიტყვების მესამე ნაწილს ღვთაებრივი ოქროპირი უპასუხებს: "ანარქია უდიდეს ბოროტებას წარმოადგენს. იგია ძირი მრავალი უბედურებისა და მიზეზი ყოველგვარი უწესრიგობისა და შფოთისა. არანაკლები ბოროტებაა უფროსებისადმი დაუმორჩილებლობაც. მაგრამ შესაძლოა ვინმემ გვითხრას, რომ არსებობს კიდევ მესამე ბოროტება – როცა თვით უფროსი, წინამძღვარია ბოროტი. ეს მეც ვიცი. და ეს პატარა ბოროტება როდია, არამედ ანარქიაზე ბევრად უარესი, რამეთუ ჯობია საერთოდ არ გყავდეს წინამძღვარი, ვიდრე ბოროტ წინამძღვარს ემორჩილებოდე. პირველ შემთხვევაში ხომ ადამიანი ხან ცხონების გზას ადგას, ხან კიდევ საფრთხის წინაშე დგება; მეორე შემთხვევაში კი მუდმივად საფრთხის წინაშეა, ვინაიდან მას უფსკრულისკენ მიაქანებენ.

 

მაგრამ პავლე რატომღა ამბობს: "დაემორჩილენით წინამძღუართა თქუენთა და ერჩდით მათ?" ჯერ თქვა: "ჰხედევდით გამოსლვასა მას ცხოვრებისა მათისასა და ჰბაძევდით სარწმუნოებასა მათსა" (ებრ. 13, 7); მერე კი თქვა: "დაემორჩილენით წინამძღუართა თქუენთა და ერჩდით მათ" (ებრ. 13, 7) [ანუ: თავდაპირველად პავლემ დაგვიმტკიცა, რომ ეს წინამძღვრები ყოველმხრივ სარწმუნონი არიან და მერე თქვა: მათი სათნო ცხოვრებისა და სწავლების კეთილ ნაყოფს რომ დაინახავთ, "ჰბაძევდით სარწმუნოებასა მათსა"].

 

კი მაგრამ, – მეტყვით თქვენ, – თუ წინამძღვარი ბოროტია, არ უნდა დავემორჩილოთ ასეთ წინამძღვარს? გააჩნია, რა აზრით ხმარობ სიტყვა "ბოროტს". თუ ეს სარწმუნოებას ეხება, მიატოვე ასეთი ადამიანი და გაიქეცი, – და არა მხოლოდ ადამიანი, არამედ ზეციდან მოვლენილი ანგელოზიც კი; ხოლო თუ ცხოვრების წესს ეხება, მაშინ ცნობისმოყვარეობას ნუ გამოიჩენ. მოუსმინე რას ამბობს ქრისტე: "საყდართა მოსესთა [სჯულის სწავლების კათედრაზე] დასხდენ მწიგნობარნი და ფარისეველნი". მანამდე ბევრი შესაძრწუნებელი რამ თქვა მათზე, შემდეგ კი ეს თქვა: "საყდართა მოსესთა დასხდენ... ყოველსა უკუე, რაოდენსა გეტყოდიან თქუენ დამარხვად, დაიმარხეთ და ყავთ, ხოლო საქმეთა მათთაებრ ნუ იქმთ" (მათე 23, 2-3). ანუ: ამ ადამიანებს ყველანი პატივს მიაგებენ [მათ მიცემული აქვთ სწავლების უფლება], მაგრამ ისინი არაწმინდად ცხოვრობენ. ამიტომაც თქვენ მათს ცხოვრებას კი ნუ მიბაძავთ, არამედ მათი სიტყვები ისმინეთ.

 

ისინი ხომ თავიანთი ზნე-ჩვეულებებით ზიანს ვერავის მიაყენებენ. რატომ? იმიტომ, რომ თვითონ მასწავლებელი, რაგინდ ბოროტიც არ უნდა იყოს იგი, მაინც არ შეეცდება, სხვას ბოროტი ზნე-ჩვეულებები ასწავლოს. რაც შეეხება სარწმუნოებას, აქ ბოროტება ყველასთვის თვალშისაცემი ვერ იქნება, და თვითონ მასწავლებელიც უარს არასოდეს იტყვის, ბოროტი სარწმუნოება სხვებსაც გადასცეს. ამიტომაც ეს სიტყვები: "ნუ განიკითხავთ, რაჲთა არა განიკითხნეთ" – ეხება არა სარწმუნოებას, არამედ ცხოვრების წესს.

 

და პავლემაც, სწორედ ამიტომ, ჯერ ჭეშმარიტი მწყემსმთავრის სახე დაგვიხატა, შემდეგ კი თქვა: "დაემორჩილენით წინამძღუართა თქუენთა"[64].

 

და კვლავ ამბობს წმინდანი: "შენ მეტყვი: ესა და ეს ადამიანი ძალიან მშვიდია, აქვს სამღვდელო ხარისხი, გამოირჩევა საოცარი კეთილგონიერებით, მაგრამ აკეთებს ამას და ამას. ნუ მეტყვი, რომ ის მშვიდია, გონიერია, რომ კეთილკრძალულია, რომ მღვდელია. გინდაც პეტრე იყოს, ან პავლე, ან, თუნდაც, ანგელოზიც რომ იყოს, ზეციდან მოვლენილი, – ასეთ შემთხვევაშიც კი მის პიროვნულ ღირსებას არავითარ მნიშვნელობას არ მივანიჭებდი. მე ხომ მეფის კანონს ვკითხულობ და არა მონისას. ხოლო სადაც მეფის სიტყვა იკითხება, იქ მონის ღირსებაზე უკვე აღარ შეიძლება იყოს ლაპარაკი.

 

რატომ მოგყავს სხვების მაგალითები – ხან ერთის, ხან მეორის? ღმერთი შენივე მსგავსი მონების უდებების გამო კი არ დაგსჯის, არამედ იმის გამო, რომ მისი კანონები არ შეასრულე. მე გიბრძანე, – გეტყვის [საშინელი განკითხვის დღეს], – და უნდა შეგესრულებინა, სხვების მაგალითები კი არ უნდა მოგეყვანა, ან გამოგეძია მათი ბოროტი საქმეები.

 

დიდმა დავითმაც ხომ საშინელი ცოდვა ჩაიდინა, მაგრამ, მითხარი, ნუთუ ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენთვისაც ნებადართულია ახლა ცოდვის ჩადენა? ამიტომაც უნდა გავფრთხილდეთ და მხოლოდ ღვაწლს მივბაძოთ წმინდანებისას, უდებებასა და კანონის დარღვევას კი [რაც, როგორც ადამიანებს, მათაც შეიძლებოდა ხანდახან მოსვლოდათ] მთელი გულმოდგინებით უნდა გავექცეთ, რამეთუ ჩვენ განგვსჯიან არა ჩვენივე მსგავსი მონები, არამედ თვით მეუფე, – მას უნდა გავცეთ პასუხი ყველაფრისთვის, რაც გაგვიკეთებია"[65].

 

აი როგორ მსჯელობენ ამ საკითხზე წმინდა მამები. ჩვენ კი, ძმანო, რაკი ღმერთი მშვიდობისკენ მოგვიწოდებს, უნდა დავემორჩილოთ მღვდელმთავრებს, მოძღვრებსა და მასწავლებლებს – იმ ხარისხის გამო, რომელიც მათ ღმრთისაგან აქვთ ბოძებული. ხოლო თუკი რომელიმე მათგანი რაიმე უგუნურების კეთებას დაიწყებს, ან ხელს შეგვიშლის ღმრთისთვის სათნო საქმის აღსრულებაში, დაე ვევედროთ მას, და ნუ შევწყვეტთ თხოვნასა და მუდარას, ვიდრე არ დავარწმუნებდეთ იმაში, რომ ღმრთის ნება აუცილებლად უნდა აღსრულდეს; რათა სუფევდეს ჩვენ შორის მშვიდობა და მეუფებდეს თანხმობა და ერთსულოვნება, და რათა მწყემსნი და ცხოვარნი ერთმანეთისადმი სიყვარულით განიმსჭვალონ; რათა სიყვარული მკვიდრობდეს მღვდელმთავარსა და მრევლს, მღვდელსა და ერისკაცს, ხელისუფალსა და ხელქვეითს შორის, და რათა შორს განვაგდოთ ჩვენგან ყოველგვარი დაბრკოლება და შფოთი, განხეთქილება და განყოფა, რამეთუ ეს ყველაფერი ანგრევს ჩვენს სულებსა და სახლებს, ჩვენს ეკლესიებს, საზოგადოებებსა და ერებს. მოკლედ რომ ვთქვათ – რათა ჩვენ ყველანი ერთ სხეულად და ერთ სულად ვიქცეთ, ერთი იმედი გვქონდეს, რისთვისაც ვართ კიდეც მოწოდებულნი, და ღმერთი მშვიდობისაჲ სუფევდეს ჩვენ თანა.

 

 

 

 

 

შესიტყვება 13

 

ზოგიერთები ამბობენ: "აი, ჩვენ ვასრულებთ ღმრთის მცნებას – ვეზიარებით წელიწადში ორჯერ ან სამჯერ, და ეს სრულიად საკმარისია იმისთვის, რომ განვმართლდეთ საშინელ სამსჯავროზე".

 

ასეთებს ვუპასუხებთ: ეს კარგია და სასარგებლოა, მაგრამ ამაზე ბევრად უკეთესია ხშირი ზიარება, ვინაიდან რაც უფრო მეტად მიეახლება ადამიანი სინათლეს, მით მეტად გასხივოსნდება; რაც უფრო მეტად მიეახლება ცეცხლს, მით მეტად გათბება; რაც უფრო მეტად მიეახლება სიწმინდეს, მით მეტად განიწმინდება. აქაც ასევე ხდება: რაც უფრო ხშირად მიეახლება ადამიანი ღმერთს ზიარების მეშვეობით, მით მეტად გასხივოსნდება, და გათბება, და განიწმინდება.

 

ძმაო ჩემო, თუ წელიწადში ორჯერ ან სამჯერ ზიარების ღირსი ხარ, მაშინ იმის ღირსიც ყოფილხარ, რომ უფრო ხშირადაც ეზიარო, – როგორც ბრძანებს ღვთაებრივი ოქროპირი, – ოღონდაც მთელი გულისყურით უნდა ემზადებოდე და ცდილობდე არ დაკარგო ეს ღირსეულობა. მაშ ასე, რა გვიშლის ხელს ზიარებაში? – ჩვენივე უდებება და სიზარმაცე. ესენი გვძლევენ, ამიტომაც არ ვცდილობთ, რამდენადაც ძალა შეგვწევს, მოვემზადოთ საიდუმლოსთან მისაახლებად.

 

და კიდევ ერთი რამ გვინდა აღვნიშნოთ. თუმცა კი ეს ადამიანები დარწმუნებულები არიან, რომ ღმრთის მცნებას ასრულებენ, სინამდვილეში სულ სხვაგვარადაა საქმე. რამეთუ სად შეხვდნენ ისინი ღმერთის ან, თუნდაც, რომელიმე წმინდანის მითითებას იმის შესახებ, რომ მხოლოდ ორჯერ ან სამჯერ უნდა ვეზიაროთ წელიწადში? ასეთ რამეს ვერსად იპოვით. ამიტომაც, როდესაც მცნებას ვასრულებთ, პირველ რიგში იმას უნდა მივაქციოთ ყურადღება, რომ ეს მცნება სწორად შესრულდეს. ანუ ზუსტად უნდა იქნას გარკვეული დროც, ადგილიც, მიზანიც, მოქმედების წესიც და ყველა ის გარემოებაც, რომელშიც სრულდება მცნება, – რათა ჩვენ მიერ გაკეთებული სიკეთე ყოველმხრივ სრულყოფილი და ღმრთისათვის სათნო შეიქნეს.

 

ეს ყველაფერი საღმრთო ზიარებასაც ეხება. განუწყვეტელი ზიარება აუცილებელიცაა, სულისთვის სასარგებლოც და ღმრთის მცნებასთანაც თანხმობაშია. იგი სრულყოფილი სიკეთეა. წელიწადში მხოლოდ სამჯერ ზიარება კი მცნებასთანაც შეუთანხმებელია და არასრულყოფილი სიკეთეცაა, რამეთუ არ შეიძლება სიკეთე ეწოდოს იმას, რაც არაკეთილად სრულდება.

 

ყოველ მცნებას ხომ თავისი ჟამი აქვს, და ამას ეკლესიასტეც ადასტურებს: "ჟამი არს ყოვლისა საქმისაჲ" (ეკლ. 3, 17); ამიტომაც ზიარების მცნებასაც თავისი კუთვნილი ჟამი უნდა დავუთმოთ. ხოლო ზიარების კუთვნილი, მისთვის შესაბამისი ჟამი – ეს ის წუთებია, როდესაც მღვდელი ხმობს: "შიშითა ღმრთისაჲთა, სარწმუნოებით და სიყვარულით მოვედით".

 

მაგრამ ნუთუ ეკლესიაში ეს მხოლოდ სამჯერ ისმის წელიწადში? ჰოი, დიდი განსაცდელი და უბედურება! ჩვენმა ფიზიკურმა სხეულმა რომ იარსებოს, ყოველდღიურად ორჯერ ან სამჯერ უნდა მივაწოდოთ საკვები. საბრალო სული კი, იმისათვის, რომ სულიერად იცოცხლოს, თავისივე მაცოცხლებელი საკვების მიღებას წელიწადში მხოლოდ სამჯერ უნდა დასჯერდეს, ან, უფრო მეტიც, – მხოლოდ ერთხელ. ნუთუ ეს უდიდესი უგუნურება არ არის?

 

ყოველივე ამის გამო მე ვშიშობ, ვშიშობ, ფუჭი და უსარგებლო არ გამოდგეს ჩვენთვის მცნებების შესრულება. ჩვენ ხომ ვამახინჯებთ და ვრყვნით მათ, ამიტომაც, სჯულის აღმასრულებლები კი აღარ გამოვდივართ, არამედ სჯულის დამარღვეველნი და წინააღმდგომნი. ხანდახან, მაგალითად, როდესაც მარხვას ვინახავთ და გვგონია, რომ ამით ღმრთის მცნებას ვასრულებთ, სინამდვილეში ცოდვას ჩავდივართ. აი რას გვამცნობს ამის შესახებ ღვთაებრივი ოქროპირი:

 

"ნუ მეუბნები, რომ ისინი მარხულობენ, არამედ მითხარი, ღვთის ნებასთან თანხმობაში აკეთებენ თუ არა ამას. თუ თანხმობაში არ აკეთებენ, მაშინ ეს მარხვა უფრო დიდ უსჯულოებად ჩაითვლება, ვიდრე სიმთვრალე. ჩვენ ხომ მარტო იმას კი არ უნდა ვხედავდეთ, რას აკეთებენ ისინი, არამედ მიზეზიც უნდა გამოვიკვლიოთ, რამეთუ, რაც ღმრთის ნებით ხდება, თუნდაც სრულიად უვარგის რამედ გვეჩვენებოდეს, სინამდვილეში საუკეთესო რამ არის; ის კი, რაც ღმრთის ნების საწინააღმდეგოდ ხდება, საუკეთესოც რომ გვეგონოს, სინამდვილეში ყველაზე უვარგისი და უკანონო რამ აღმოჩნდება... ესა თუ ის საქმე თვითონ, თავისთავად კი არ არის კეთილი ან ბოროტი, არამედ იმის მიხედვით, თუ რამდენად ვლინდება მასზე ღმრთის ნება"[66].

 

  

 

 

 

ეპილოგი

 

 

საყვარელო ძმებო, აი, ღმრთის შეწევნით, დავასრულეთ კიდეც ჩვენი თხრობა და, წმინდა წერილსა და ღვთაებრივ მამათა თხზულებებზე დაყრდნობით, მთელი სიცხადით წარმოვაჩინეთ, თუ რაოდენ სასარგებლო და აუცილებელია სულისთვის განუწყვეტელი ზიარება; ისიც დავამტკიცეთ, რომ ამის გარეშე შეუძლებელია ვინმემ ღმრთის სიყვარული მოიპოვოს, – ღმრთისა, რომელმაც შეგვქმნა ჩვენ, აქამდე არყოფილნი, და როდესაც მოვკვდით, ხელმეორედ გვშვა.

 

მაშ ასე, ახლა აღარაფერი მოგვეთხოვება გარდა იმისა, რომ ვაღიაროთ ჩვენი ცოდვები, შევასრულოთ ეპიტემია და, ჯეროვნად მომზადებულები, შიშითა და ძრწოლით მივეახლოთ საიდუმლოს. დაე ჩვენ, ყველანი, ვისაც – ფსალმუნთმგალობელის თქმით – გვნებავს ცხოვრებაჲ და გვიყვარან ხილვად დღენი კეთილნი, მივეახლოთ ტკბილ იესო ქრისტეს, ჩვენს უფალს, რომელიც ყოველდღე გვიხმობს წმინდა ტრაპეზიდან: "მოვედით და ჭამეთ ჩემი პური და სვით ღვინო ჩემი, რომელიც განგიზავეთ წმინდა ბარძიმში; მოვედით, რათა განათლდეთ სულით და ხორცით, რათა გამოიზარდოთ და განსძღეთ უკვდავების სასმელითა და საჭმელით, და რათა განკითხვის ჟამს "პირსა თქუენსა არა ჰრცხუენეს".

 

სანამ ჯერ კიდევ გვაქვს დრო და ჟამი, "ვიქმოდით კეთილსა", ვითარცა ბრძანებს მოციქული: "აჰა ესერა აწ არს ჟამი იგი შეწყნარებისაჲ, აჰა ესერა აწ არს დღე იგი ცხოვრებისაჲ" (2 კორ. 6,2); და როგორც წინასწარმეტყველი ოსე გვაუწყებს, მივისწრაფოთ და "ვსდევდით ცნობად უფალსა, ვითარცა ცისკარი მზაჲ, ვპოოთ იგი და მოვიდეს ჩუენდა, ვითარცა წვიმაჲ მსთუადი და მცხუედი" (ოსე 6,3); ვისმინოთ წინასწარმეტყველ იერემიასი, რომელიც ამბობს: "დადეგით გზათა ზედა და იხილეთ, და იკითხენით ალაგნი უფლისანი საუკუნენი და იხილეთ, რომელ არს გზა კეთილი, და ვიდოდეთ მას ზედა, და ჰპოოთ უბიწო-ყოფაჲ სულთა თქუენთა" (იერ. 6,16); შევინანოთ, მთელი სულითა და გულით შევინანოთ ჩვენი უწინდელი უდებება და ახლა მაინც გამოვსწორდეთ, რათა ჩვენს სმენას არ მოსწვდეს წინასწარმეტყველ იერემიას მამხილებელი ხმა: "უფალო, თუალნი შენნი სარწმუნოებად მიმართ, ჰგუემენ იგინი და არა სტკიოდა, მოასრულენ იგინი და არა ინებეს მითუალვად წურთაჲ. განიმყარნეს პირნი მათნი უფროჲს კლდისა და არა ინებეს მოქცევაჲ... წინასწარმეტყველნი წინასწარმეტყველებენ უმართლოთა და მღდელთა აღიტყუელნეს ხელნი მათნი და ერმან ჩემმან შეიყვარა ესრეთ...

 

ვიეთ მიმართ თქუა და უწამებდე, და სასმენელ იქმნეს? აჰა, უმეტკუეთილებ ყურნი მათნი, და ვერ ძალუძს სმენაჲ. აჰა, სიტყვაჲ უფლისაჲ იქმნა მათდა ყუედრებად მიმართ, არა ინებონ სმენაჲ მისი... რამეთუ მცირითგან მათით და ვიდრე დიდადმდე ყოველთა აღასრულნეს უსჯულონი, მღდელითგან და ვიდრე ცრუწინასწარმეტყველამდე ყოველთა ქმნეს ტყუილი" (იერ. 5;3,31; 6;10,13).

 

მოდით, ვისმინოთ ის სიტყვები, რომელთაც სარგებელი მოაქვთ სულისთვის და ნუ გამოვეძიებთ, ვინ წარმოთქვამს მათ: ბრძენი თუ არაბრძენი, სახელოვანი თუ მდაბალი. რამეთუ რა სარგებელი შეიძლება მოგვიტანოს იმან, რომ ესა და ეს ადამიანი დიდი და სახელგანთქმულია? ან რა ზიანი შეიძლება მოგვადგეს იმით, რომ იგი სრულიად უმნიშვნელო და შეუმჩნეველია? ჩვენ ხომ არც ერთის ყიდვას ვაპირებთ, არც მეორისას. ჩვენთვის მხოლოდ და მხოლოდ წმინდა წერილის სიტყვებს მოაქვს სარგებელი, ხოლო ვინ წარმოთქვამს ამ სიტყვებს – ეს ჩვენ არ გვეხება. ამიტომაც, რასაც გვეუბნებიან, ყველაფერი, ყოველი სიტყვა, წმინდა წერილს უნდა შევუდაროთ; თუ ეთანხმება წერილს, უნდა მივიღოთ, ხოლო თუ არ ეთანხმება, ჩვენ ასეთი რამ არ გვჭირდება – არც ერთისგან, არც მეორისგან. როდესაც ვინმე ხორბლის ან სხვა სანოვაგის საყიდლად ბაზარში მიდის, იმის გარკვევას ხომ არ დაიწყებს, როგორი ადამიანია გამყიდველი – კარგი თუ ცუდი, არამედ მხოლოდ საქონელს აკვირდება. ჩვენც ასევე გულმოდგინედ უნდა ვაკვირდებოდეთ ყოველ სიტყვას და არ უნდა გარდავხდეთ იმას, რაც ღვთაებრივმა მამებმა დაგვიწესეს – თუკი არ გვინდა, რომ სწორი გზა დავკარგოთ.

 

თანამედროვე სექტანტებს ჯეროვნად რომ შეესწავლათ საღმრთო წერილი, თავიანთ წინაპრებს აღარ გაჰყვებოდნენ და მათთან ერთად სულს არ წარიწყმედდნენ. უწინაც თესავდა მზაკვარი დემონი მათში სხვადასხვა მწვალებლობას, ყველაფერს ართმევდა და წმინდა ნათლისღებისგანაც განაყენებდა. ჩვენ კი, მართლმადიდებლებს, იმით გვებრძვის, იმით ცდილობს ჩვენს დაღუპვას, რომ საღმრთო ზიარების განუწყვეტელობას გვიკარგავს. რაკი ვერ შეარყია ჩვენი სიმტკიცე ნათლისღებასთან მიმართებაში, ახლა სხვა ხერხს მიმართავს ჩვენს წარსაწყმედად.

 

და ნუ იფიქრებთ, თითქოს ერთსა და მეორეს შორის რაიმე განსხვავება არსებობდეს, რამეთუ ჩვენი უფლის გადაწყვეტილება ერთნაირი იყო ორივესთან მიმართებაში – როგორც ეს ზემოთ დავასაბუთეთ. ხომ არავითარი განსხვავება არ არის დაბადებასა და არდაბადებას შორის, თუკი დაბადებას შიმშილით სიკვდილი მოსდევს?

 

ასევე ჩვენც, რა თქმა უნდა, წმინდა ნათლისღება ხელმეორედ გვშობს, მაგრამ თუკი ამის შემდეგ განუწყვეტლივ არ ვიკვებებით საღმრთო საიდუმლოთი, რათა სულიერად ვიარსებოთ, ასეთ შემთხვევაში მადლის უკმარისობით – შიმშილით ვკვდებით და კიდევ უფრო მეტად ვემონებით ვნებებს, ვიდრე ისინი, ვისაც საერთოდ არ მიუღია ნათელი.

 

ამიტომაც მე გთხოვთ: ახლა, სანამ ჯერ კიდევ ვცოცხლობთ, შეგვაძრწუნოს ჩვენი უფლის სიტყვებმა, რათა არ დავკარგოთ საუკუნო ნეტარება და, ყოველგვარ ნუგეშინისცემას მოკლებულნი, არ შევძრწუნდეთ მომავალი განკითხვის ჟამს. ნუ მივემსგავსებით მათ, ვისაც იესო ქრისტე ასე ამხელდა: "დაგიტევებიეს მცნებაჲ ღმრთისაჲ და გიპყრიეს მოძღურებაჲ კაცთაჲ" (მარკ. 7,8).

 

ნუ მოვტყუვდებით ცრურწმენითა და ხალხში გავრცელებული მითქმა-მოთქმით, არამედ დაწერილს ჩავუღრმავდეთ, რამეთუ ამბობს ბასილი დიდი: "სწორედ რომ უბოროტესმა ჩვეულებამ მოგვატყუა, სწორედ რომ უდიდესი ბოროტების მიზეზად გვექცა დამახინჯებული ადამიანური გადმოცემა"[67]. და კვლავ ამბობს: "თუკი ადამიანი, რომელმაც ნათლისღების დროს ჩვეულებრივ აღუთქვა ღმერთს, რომ ამიერიდან საკუთარი თავისთვის კი აღარ იცოცხლებდა, არამედ მისთვის მომკვდრისა და აღდგომილისათვის, – თუ ასეთი ადამიანი შეეცდება, სჯულის აღსრულებით განიმართლოს თავი, იგი უნდა განიკითხოს, როგორც მეძავი. [ხოლო თუ ქრისტიანი სჯულისადმი ამგვარი დამოკიდებულების გამო ასე მკაცრად ისჯება,] მაშინ რაღა შეიძლება ითქვას ადამიანურ გადმოცემებზე? მათი მიდევნება მხოლოდ და მხოლოდ სასჯელს დაგვატეხს თავზე, როგორც ეს უფლის სიტყვებმა გამოაჩინა. ხოლო რაც შეეხება ჩვენს საკუთარ ნააზრევს, კაცობრივ სიბრძნეზე დაფუძნებულს, მოციქული ამ ნააზრევის მხნედ უკუგდებას გვასწავლის: "რამეთუ საჭურველი ჩუენისა მის მხედრობისაჲ არა ხორცით არს, არამედ ძლიერ ღმრთისა მიერ დასარღუვეველად ძნელოვანთა; გულის სიტყუათა დავარღვევთ და ყოველსა სიმაღლესა, ამაღლებულსა მეცნიერებასა ზედა ღმრთისასა" (2 კორ. 10,4-5). [აქ მოციქული გულისხმობს როგორც ადამიანურ ნააზრევს,] ასევე ყოველგვარ გარეგნულ, მოჩვენებით [ადამიანურ] სიმართლეს – თუნდაც ღმრთის გულისათვის ვცდილობდეთ მის მოპოვებას. აქედან ცხადი ხდება, თუ რა საშინლად დაისჯებიან ის ადამიანები, რომლებიც თავიანთი ბრძნობით ღმრთის მცნებებს ამახინჯებენ. რამეთუ ნათქვამია: "ვაჲ, რომელნი ბრძენ არიან თავით თვისით და წინაშე მათსა ზედმიწევნულებ!" (ეს. 5,21) ამიტომაც აუცილებელია, ერთნაირად უკუვაგდოთ ყველაფერი: სატანური ავხორცობაც, ამსოფლიური საზრუნავიც, ადამიანური გადმოცემებიც, საკუთარი სურვილებიც – რაოდენ კეთილგანზრახულადაც არ უნდა გვეჩვენებოდეს ისინი"[68].

 

ნუ გარდავხდებით ღვთაებრივ მცნებებს, რათა უტყვ ცხოველებს არ მივემსგავსოთ და თევზებზე უფრო უგუნურნი არ აღმოვჩნდეთ: ისინი ხომ ღმრთის კანონებს არ ეწინააღმდეგებიან, როგორც ამას ბასილი დიდი გვაუწყებს: "თევზი არ ედავება ღმრთის კანონებს, ჩვენ კი, ადამიანები, უარს ვამბობთ მაცხოვნებელი სწავლების მიღებაზე"[69].

 

მოდით, თავი გავანებოთ ყველას, ვისაც სურს, თავისი ცხოვრება უდებებაში გაატაროს. ან, უმჯობესია, ღმერთს შევევედროთ, მოშურნეობა მისცეს მათ; ჩვენ კი გამოვფხიზლდეთ უდებების ღრმა ძილისაგან და გულში სიყვარულსა და სითბოს დავუთმოთ ადგილი, რათა გვესმას მღვდლის სულიერი მოწოდება და გულშემუსვრილები მივეახლოთ საიდუმლოს. განა ღმერთის დიდი უპატივცემულობა არ არის ის, რომ ამდენი ქრისტიანი მოდის ეკლესიაში, და ლიტურგიის ბოლოს, როდესაც მღვდლის პირით ქრისტე საზიარებლად მოგვიწოდებს, ამ ურიცხვ წვეულთა შორის არავინ აღმოჩნდება ისეთი, ღმრთის მოწოდებას ყურს რომ ათხოვებდეს; და თანაც ამის მიზეზი რაიმე ცოდვა კი არ არის, არამედ მხოლოდ და მხოლოდ მავნე ჩვეულება.

 

ოჰ, ძმანო ჩემნო, ვშიშობ, ჩვენზე არ აღსრულდეს უფლის ეს სიტყვები: "არავინ მათ კაცთაგანმან გემოჲ იხილოს სერობისა ამის ჩემისაჲ" (ლუკ. 14,24); გარდა ამისა, განა უმკაცრეს სასჯელს არ მივიღებთ მისგან, თუკი არ შევინანებთ და არ გამოვსწორდებით?

 

და აი, კიდევ რა მინდა გკითხოთ: საიდუმლო სერობის დროს რომელიმე მოციქულს რომ განეცხადებინა: "მე დღეს არ ვეზიარები", – საინტერესოა, რას ეტყოდა მას იესო ქრისტე? ვფიქრობ, უეჭველად იმას ეტყოდა, რაც პეტრეს უთხრა ფეხთბანის დროს: "უკუეთუ არა დაგბანნე შენ ფერხნი, არა გაქუნდეს ნაწილი ჩემ თანა" (იოან. 13,8). და საიდუმლო სერობის დროსაც იგივეს გაუმეორებდა ზიარების უარისმყოფელს: "უკუეთუ არა სჭამო ხორცი ჩემი და სუა სისხლი ჩემი, არა გაქუნდეს ნაწილი ჩემ თანა".

 

საყვარელნო, ჩვენც იგივეს გვიმეორებს დღეს იესო ქრისტე ყოველ ლიტურგიაზე: "უკუეთუ არა სჭამოთ ხორცი ძისა კაცისაჲ და სუათ სისხლი მისი, არა გაქუნდეს ცხოვრებაჲ თავთა შორის თქუენთა" (იოან. 6,53), – ოღონდაც ეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც მორწმუნე მოძღვრის მიერ კი არაა დასჯილი უზიარებლობით და იმიტომ კი არ აკლდება ამ ზეციურ მადლს, არამედ იმის გამო, რომ მავნე ჩვეულებასაა აყოლილი.

 

ჰოი, ბოროტი ჩვეულება! იგი იმდენად განმტკიცდა ჩვენში, რომ არათუ მხოლოდ საკუთარ თავს ვუკრძალავთ ზიარებას, არამედ, თუკი შევნიშნავთ, რომ ვინმე ხშირად ეზიარება, ვკიცხავთ და განვიკითხავთ მას: თითქოსდა იგი უკრძალველად იქცეოდეს და პატივს არ სცემდეს საღმრთო საიდუმლოს – მაშინ როდესაც მაგალითი უნდა აგვეღო მისგან.

 

მაშ ასე, სამართლიანად აღსრულდა ჩვენზე წინასწარმეტყველება ესაიასი: "სმენით გესმას და არა გულისხმა-ჰყოთ. და მხედველნი ჰხედავთ და არა იხილოთ, რამეთუ განზრქნა გული ერისა ამის და ყურითა მათითა მძიმედ ისმინეს და თვალნი მათნი დაიწუხნეს" (ეს. 6,9-10). ჭეშმარიტად უცნობელნი გავხდით ჩვენ, ყველანი: ვერც იმას ვიგებთ, რასაც ვლაპარაკობთ, ვერც იმას, რაც გვესმის და ვერც იმას, რასაც ვხედავთ.

 

და რაკი ასეთ შესაბრალის მდგომარეობაში ვართ, ცხადია, რამდენიც არ უნდა ვილაპარაკო ამ საგანზე, მხოლოდ მცირედნი თუ მომიპყრობენ ყურს, რამეთუ უმრავლესნი მძიმედ ისმენენ, – როგორც გვამცნო წინასწარმეტყველმა.

 

ხოლო ამ მცირედთათვის მინდა ერთი მაგალითი მოვიყვანო და ამით დავამთავრო. წარმოვიდგინოთ ასეთი სურათი: რომელიღაც ქვეყნის მეფე თავისი სასახლის გარეთ მაღალ სამეფო ტახტზე ზის. მის გარშემო შემოკრებილან წარჩინებულები – თავად-აზნაურები, ოფიცრები და მთელი მხედრობა. ისინი შიშითა და ძრწოლით დგანან მეფის ტახტის წინაშე. ამ დროს მეფე მოუხმობს ერთ-ერთ წარჩინებულს და აძლევს მას რაღაც დავალებას. ზოგიერთები კი შურით აღივსებიან და ცდილობენ, ჩააგონონ წარჩინებულს, არ შეასრულოს მეფის ბრძანება. ახლა მითხარით: ნუთუ იგი ამ ზოგიერთებს დაუჯერებს და მეფის მიმართ გულგრილობასა და უპატივცემულობას გამოამჟღავნებს? ვფიქრობ, პირიქით მოიქცევა: ამ ხალხს არავითარ ყურადღებას არ მიაქცევს და დიდი ხალისით გაეშურება მეფის ბრძანების შესასრულებლად, რამეთუ უდიდეს პატივად მიიჩნევს ამას.

 

მაშ ასე, თუკი მოკვდავ მეფესთან მიმართებაში ასეთ გულმოდგინებას ვამჟღავნებთ და გვსურს, სრული მორჩილება გამოვხატოთ მისდამი, მაშინ რატომ არ გვინდა, კიდევ უფრო მეტი მორჩილება გამოვხატოთ ზეციურ მეუფესთან მიმართებაში? ამქვეყნის მეფეს ხომ მხოლოდ იმის ძალა შესწევს, პატივი და დიდება მოგვაკლოს და ქონება ჩამოგვართვას, – ყველაფერ ამას კი დღეს თუ ხვალ სიკვდილიც წარგვტაცებს; ხოლო ღმერთს ისიც შეუძლია, საუკუნო სატანჯველს მიგვცეს, მარადიული სიკვდილი მოგვისაჯოს. ვინ შეძლებს, ლმობიერ-ყოს იგი ამ საშინელ დღეს? რას ვიზამთ მაშინ ჩვენ, საბრალონი, რომლებმაც არად ჩავაგდეთ სამეუფო ბრძანება, რას ვიზამთ, როცა მოიწევა დიდი განკითხვის ჟამი? რით გავიმართლებთ თავს ღმრთის წინაშე, რომელსაც ასე უპატიოდ ვექცევით ახლა. ნუთუ ვიტყვით: "ამა და ამ ადამიანმა ხელი შეგვიშალა და იმიტომ არ შევასრულეთ შენი ბრძანება". ალბათ ამას ვიტყვით, მაგრამ ეს სიტყვები ვერავითარ სარგებელს ვერ მოგვიტანს.

 

ამიტომაც ახლავე უნდა შევინანოთ, ვიდრე ჟამი მოიწეოდეს. უნდა მოვიკვეთოთ სატანური სურვილები, ადამიანური გადმოცემების ნაცვლად ღმრთის მცნებები აღვასრულოთ და, სათანადოდ მომზადებულები, ხშირად ვეზიაროთ იესო ქრისტეს ხორცსა და სისხლს, რათა მისი მეშვეობით განვმტკიცდეთ საღმრთო მადლში. ხოლო, ამგვარად განმტკიცებულნი, დაე ყოველდღე აღვასრულებდეთ ღმრთის ნებას ამ სოფელში – ღმრთის კეთილ ნებას, და სახიერს, და სრულს – ისევე როგორც ზეცაში მას ანგელოზები აღასრულებენ. და თუკი ვინმე სასულიერო პირთაგან ხელს შეგვიშლის, შეგვეწინააღმდეგება ღმრთის ნების აღსრულებაში, მივმართოთ ყველანაირ ხერხს, ვევედროთ მას მხურვალე ცრემლებით, ვევედროთ მანამდე, ვიდრე არ დავიყოლიებდეთ და უფლებას არ გამოვთხოვდეთ; რათა ღირსი გავხდეთ ჩვენს გულში სული წმიდის ბეჭდის მიღებისა – ამის სრული შეგრძნებითა და შემეცნებით, და რათა აქაც, ამქვეყნადაც და იმსოფელშიც ანგელოზებთან და წმინდანებთან ერთად განვადიდოთ მამა და ძე და სული წმიდა – ერთი ღმერთი სამებით და სამება ერთობით, განუსაზღვრელად სრულყოფილი, უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

 

 

 

 

 

ღირსი ნიკოდიმოს მთაწმინდელი

(ხსენება 14 ივლისს, ძვ. სტ.)

 

 

ღირსი ნიკოდიმოსი დაიბადა 1749 წელს კუნძულ ნაქსოსზე. წერა-კითხვა სამრევლო ტაძრის მღვდელთან ისწავლა, შემდეგ კი სწავლის გასაგრძელებლად ქალაქ სმირნაში ჩავიდა; ხოლო 1770 წელს, როდესაც სმირნის სასწავლებელი დაამთავრა, კვლავ სამშობლოში დაბრუნდა და მიტროპოლიის მდივნად დაიწყო მუშაობა. ამავე წლებში გაიცნო და სამუდამოდ დაუმეგობრდა კორინთელ ეპისკოპოს მაკარის, რომლის რჩევითა და ხელშეწყობით მან თავს იდვა უზარმაზარი შრომა – წმინდა მამათა თხზულებების გამოცემა.

 

მონაზვნური ცხოვრებისადმი სიყვარული ნიკოდიმოსს ერთ-ერთ ისიხასტ ბერთან – სილიბისტროსთან ნაცნობობამ აღუძრა. 1775 წელს იგი ათონის მთაზე ჩავიდა და წმინდა დიონისეს მონასტერში აღიკვეცა ბერად. როდესაც წმინდა პაისი ველიჩკოვსკის ღვაწლი მთელს ათონის მთაზე გახდა ცნობილი, ღირს ნიკოდიმოსს მხურვალე სურვილი აღეძრა, დამოწაფებოდა წმინდანს. ამ მიზნით მან ათონის მთა მიატოვა და მოლდავეთისკენ გაემგზავრა. მაგრამ მოულოდნელად ზღვაზე ქარიშხალი ამოვარდა და გემი, რომლითაც ნიკოდიმოსი მგზავრობდა, საბერძნეთის ერთ-ერთ კუნძულზე გამორიყა. მაშინ მან კვლავ ათონის მთას მიაშურა და თავის მოძღვართან – არსენისთან ერთად პანტოკრატორის მონასტრის სკიტში დასახლდა, სადაც რამდენიმე წლის მოღვაწეობის შემდეგ მშვიდობით აღესრულა. ეს მოხდა 1809 წლის 14/27 ივლისს. 1955 წელს ღირსი ნიკოდიმოსი წმინდანთა დასში შერაცხეს. დღეს მას მართლმადიდებელი ბერძნები თავიანთ სულიერ განმანათლებლად და მასწავლებლად თვლიან. და, მართლაც, ბიზანტიისშემდგომი პერიოდის საბერძნეთის სულიერი განათლების საქმეში ღირს ნიკოდიმოსს უმნიშვნელოვანესი წვლილი მიუძღვის.

 

 

 

 

 

 წმინდა მღვდელმთავარი მაკარი კორინთელი

(ხსენება 17 აპრილს, ძვ. სტ.)

 

 

წმინდა მღვდელმთავარი მაკარი დაიბადა 1731 წელს ქალაქ კორინთოში. მისი წინაპრები ცნობილი პატრიარქები და საზოგადო მოღვაწეები იყვნენ. განათლება კუნძულ კეფალენიაზე მიიღო. როდესაც საკუთარ სულში მონაზვნური ცხოვრებისადმი მისწრაფება შეიგრძნო, მაკარიმ პელოპონესის "დიდი მღვიმის" მონასტერს მიაშურა. მაგრამ მშობლების სასტიკი წინააღმდეგობის გამო იღუმენმა იგი არ მიიღო. მშობლიურ ქალაქში დაბრუნებულმა მაკარიმ საღმრთო წერილისა და წმინდა მამათა თხზულებების შესწავლას მიჰყო ხელი. 1765 წელს კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა – სამუელმა იგი კორინთოს ეპისკოპოსად აკურთხა. 1769 წელს პელოპონესზე თურქეთის წინააღმდეგ აჯანყება დაიწყო, რის გამოც მაკარი იძულებული გახდა, კუნძულ ზაკინთოსზე გამგზავრებულიყო, შემდეგ კი გიდრუზე, სადაც გაიცნო კიდეც ნიკოდიმოსი.

 

აჯანყების ჩაქრობისთანავე თურქებმა პელოპონესზე ახალი ეპისკოპოსები გაგზავნეს. ასე რომ, მაკარის საშუალება მიეცა, მთლიანად ასკეტიზმისთვის მიეძღვნა თავი. იგი ათონის მთაზე ჩავიდა და კოლივადებს შეუერთდა. აქ მოვიყვანთ ერთ-ერთ სახასიათო ეპიზოდს მისი ცხოვრებიდან.

 

როდესაც ათონის მთის ბერებმა კვირა დღეს ალექსანდრიის პატრიარქის სულის მოსახსენიებლად პანაშვიდის ჩატარება გადაწყვიტეს და მაკარიც მიიწვიეს, მღვდელმთავარმა მიუგო: "ჰოი, პატიოსანნო მამანო, ნუთუ საჭირო იყო, გამოგეტოვებინათ ყველა დღე და გამოგერჩიათ კვირა, რათა დარღვეულიყო ღვთაებრივი მამების განჩინება? მათ ხომ ერთსულოვნად აკრძალეს კვირა დღეებში მიცვალებულთა მოსახსენიებელი მსახურება. მე ამ დღეს პანაშვიდს არ ვგალობ. ხოლო ჩემს ეპარქიაში არც ერის ხალხი აკეთებდა კვირა დღეებში კოლიოს და არც მე თვითონ, ეპისკოპოსს ჩამიდენია ამგვარი დანაშაული. ასე რომ, შემინდეთ, ვერ მოვალ".

 

მდგომარეობა რომ აღარ გაემწვავებინა, ამ უარის შემდეგ მაკარიმ მიატოვა წმინდა ათონის მთა და კუნძულ ქიოსზე გაემგზავრა. იქ მან კონსტანტინოპოლის პატრიარქ პროკოფის რისხვითა და მუქარით სავსე წერილი მიიღო. ამის საპასუხოდ კი წმინდანმა ასეთი შინაარსის წერილი გაუგზავნა: "შენი მუქარა და დაშინება მდგომარეობას არ გამოასწორებს. მე კი მზადა ვარ, ყველაფერი დავითმინო, რასაც შენი ყოვლადუწმიდესობა გადამიწყვეტს".

 

წმინდა მაკარი კუნძულ ქიოსზევე გარდაიცვალა – 1805 წლის 16/29 აპრილს. კეთილმორწმუნე ხალხი ჯერ კიდევ ოფიციალურ კანონიზაციამდე განადიდებდა მას, როგორც წმინდანს. ქიოსის ერთ-ერთ სოფელში მის სახელზე ეკლესიაც კი ააგეს.

 

 

 

 

 

შენიშვნები

 

1. რუსული ტექსტის მთარგმნელი. წინასიტყვაობა მოგვყავს შემოკლებული სახით.

 

2. წმინდა მოციქულთა 8-ე კანონი.

 

3. წმინდა მოციქულთა 9-ე კანონი.

 

4. ანტიოქიაში შეკრებილ წმინდა მამათა 2-ე კანონი.

 

5. წმინდა იოანე ოქროპირი. საუბრები ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეზე. საუბარი 3.

 

6. 80-ე კანონი.

 

7. ლიტურგიის განმარტება. თავი 1.

 

8. Нравственные правила 21,1.

 

9. О крещении, слово 3.

 

10. Послание 93,1.

 

11. Беседа о Таинственном Теле Христовом.

 

12. მათეს სახარების განმარტება, საუბარი 82.

 

13. Слово 45, на святую Пасху.

 

14. მარხვანი. ოთხშაბათსა მეექუსესა შვიდეულისასა, ხსენებისათვის სიკუდილისა.

 

15. განმარტება იონეს სახარებისა, სწავლაჲ მვ, ზიარებისათვის.

 

16. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския, часть 5. Правила, пространно изложенные в вопросах и ответах.

 

17. Против иудеев. Слово 3.

 

18. წმინდა იოანე ოქროპირი, „მღვდლობის შესახებ".

 

19. ბასილი დიდის ლიტურგია. მღვდლის ლოცვამამაო ჩვენოს" შემდეგ, „თავნი ჩუენნი უფალსა მოუდრიკნეთ"-ზე.

 

20. ლიტურგია იოანე ოქროპირისა. ლოცვა, რომელიც მოსდევს მსხვერპლშეწირვას.

 

21. ლოცვები ზიარების წინ, ლოცვა 2.

 

22. ძველი მეტაფრასული კრებულები. სექტემბრის საკითხავები. „ცხორება იოვანე ოქროპირისაჲ". გვ. 245.

 

23. იოანე ოქროპირი. თარგმანებაჲ მათეს სახარებისაჲ, სწავლა ლბ.

 

24.  Толкование на Второе послание апостола Павла к коринфянам. Беседа 18.

 

25. Сочинения блаженного Симеона, архиепископа фесалоникийского. М. 1994, с. 93.

 

26. Против иудеев. Слово 3. Полное собрание творений св. Иоана Златоуста. Т 1. Кн. 2. М., 1991.

 

27.  Слова 2. На сотворение мира.

 

28. Слово 28.

 

29. Против иудеев. Слово 3. Полное собрание творений Св. Иоанна Златоуста. Т 1, кн. 2. М. 1991.

 

30. Беседа о Крещении Господа и о Богоявлении. Полное собрание творений Св. Иоанна Златоуста. Т 2, кн. 1. М. 1993. с. 406.

 

31. Слово о серафимах. Творения святаго отца нашего Иоанна Златоуста, архиепископа Константинопольского. Т 6. кн. 1. СПჲ 1900.

 

32. Кирилл Александрийский, На Евангелие от Иоана. кн. 4, гл. 2.

 

33. "ყველა, ვინც შევა ღვთის ეკლესიაში მოისმენს საღმრთო წიგნებს, მაგრამ არ ეზიარება ერის საერთო ლოცვას, ან თავს აარიდებს წმინდა მადლობის ზიარებას [ევქარისტიას] უწესობის გამო, უნდა განიდევნოს ეკლესიიდან, სანამ არ აღიარებს [თავის შეცდომას], არ უჩვენებს სინანულის ნაყოფს და არ შეევედრება. ამგვარად მიიღებენ ისინი შენდობას".

 

34. Слово 56.

 

35. Слово 26.

 

36. Слово 71. На св. Филолога.

 

37. Толкование на первое послание к Тимофею. Беседа 5. Творения святого отца нашего Иоанна Златоуста архиепископа Константинопольского. Т. 11 кн. 1. СПჲ., 1905, с. 656-657.

 

38. Беседы на послание к Евреям. См.: указ. изд. Т. 12, с. 153-154.

 

39. განმარტება იოანეს სახარებისა, სწავლაჲ ოე.

 

40. Слово 4. На сотворение мира.

 

41. Kupiakh დღე უფლისა (კვირიაკე, სიტყვიდან კირიოს უფალი).

 

42. Декалог законоположения Христова. Заповедь 4.

 

43. დიდი სჯულის კანონი. წმინდა ტიმოთე ალექსანდრიელი მთავარეპისკოპოსის კანონიკური პასუხები. პასუხი 3.

 

44. Нравственные правила 22,1. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския. Часть 3. М., 1993, с. 393.

 

45. Нравственные правила, 33, 2. იქვე. გვ. 402.

 

46. Нравственные правила, 33, 5. იქვე. გვ. 404.

 

47. Иоанн Златоуст. Беседы на деяния апостольские. Бес. 46. М. 1994.

 

48. Слова огласительные. Слово 2. Полное собрание творений св. Иоанна Златоуста. Т.2. Кн. 1. М., 1993. გვ. 260.

 

49. კონსტანტინე VII პორფიროსანი ბიზანტიის იმპერატორი 912-959 წლებში.

 

50. Слово о блаженном Вавиле и против Юлиана. Полное собрание творений Св. Иоанна Златоуста. Т. 2. Кн. 2. М., 1994. გვ. 589.

 

51. Правила нравственные, 19, 1. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския. Часть 3. М., 1993.

 

52. Правило 19, 2.

 

53. Правило 12, 2.

 

54. Правило 12, 4.

 

55. О девстве. Полное собр. Т. 1. Кн. 2. м. 1991.

 

56. О вере. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския. Часть 5, М. с. 21-22.

 

57. ეპისტოლენი წმიდისა ეგნატი ღმერთშემოსილისანი. მერვე ეპისტოლე წმიდისა ეგნატისი პოლიკარპო მიმართ, ზმირნელ ეპისკოპოსისა. საქართველოს ეკლესიის კალენდარი 1988, თბილისი.

 

58. Слово 62.

 

59. Нравственные правила, 70,37.

 

60. Нравственные правила, 72,1.

 

61. Нравственные правила, 72, 2.

 

62. Нравственные правила, 28,1.

 

63. Нравственные правила, 26, 1.

 

64. Слово 34.

 

65. Слово огласительное 1. Полн. собр. Т. 2. кн. 1. М. 1993.

 

66. Против иудеев. Слово 4. Полное собрание творений св. Иоанна Златоуста. Т 1 кн. 2. М. 1991, с. 680.

 

67. О суде Божием. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския. Часть 5. М. с.16.

 

68. Слово 2. О Крещении. с. 31; 1557.

 

69. Веседа 7 на шестоднев. Творения иже во святых отца нашего Василия Великаго, архиепископа Кесарии Каппадокийския. Часть 1. М. с.114.

 

 

უკან

 

 

 

 

 

 

 

დ ა ს ა წ ყ ი ს ი

martlmadidebloba.ge - საეკლესიო საიტი - მართლმადიდებლური ბიბლიოთეკა