მუხლი (ბერძ. "სტიხოს") ნიშნავს საგალობლის ან საკითხავის ფრაზას, წინადადებას. თითოეული საღმრთო წიგნი იყოფა დიდ ნაწილებად, რომელთაც თავები ეწოდება (ფსალმუნნში – ფსალმუნი). შემდეგ თითოეული თავი იყოფა მცირე ნაწილებად, რომელთაც მუხლები ეწოდება. ამგვარად, საღმრთო მუხლი არის ყოველი საღმრთო წიგნის უმცირესი დანაყოფი.
ეკლესიის ღმრთისმსახურებაში გამოყენებული ცალკეული მუხლები უმეტესად აღებულია ფსალმუნნიდან და ძალიან ცოტა – სხვა საღმრთო წიგნებიდან. მუხლები (საღმრთო წიგნის რომელიმე თავიდან ამოღებული) ეკლესიის ღმრთისმსახურებაში ფართოდ გამოიყენება. როდესაც მღვდელმსახურები შედიან საკურთხეველში, იმოსებიან თითოეული შესამოსელით, ხელებს იბანენ – ყველაფერს შესაფერისი მუხლების კითხვის თანხლებით აკეთებენ; შემდეგ – ღმრთისმსახურების განმავლობაში მუხლები განუწყვეტლივ გაისმის: ხან დასდებელთა შორის, ხან წარდგომის სახით, ხან ანტიფონის და ა.შ.
ნეტარარიანი, (უბიწონი).საეკლესიო ენაზე ასეთი სახელწოდება აქვს 118-ე ფსალმუნს (მე-17-ე კანონს). სათაური მომდინარეობს ამ ფსალმუნის პირველი სიტყვებიდან: "ნეტარ არიან უბიწონი გზასა, რომელნი ვლენან შჯულსა უფლისასა". ეს ფსალმუნი საეკლესიო მსახურებაში მრავალჯერ გვხვდება. ყოველდღიუერ ღმრთისმსახურებაში იგი გვხვდება შუაღამიანზე, შაბათს – ცისკარზე, კვირას ცისკარზე, როცა აქებდითი არ იგალობება. დიდ შაბათს, ცისკარზე ის იგალობება გარდამოხსნის წინაშე, სპეციალური ჩასართავებით. მიცვალებულის წესის აგებაზე ფსალმუნის სამივე ნაწილი სხვადასხვა ჩასართავებით იგალობება: პირველი – ალილუია, მეორე – შეიწყალე მონა შენი, მესამე – ისევ ალილუია. შაბათის ალილუიას მსახურებაზე ეს ფსალმუნი ორ ნაწილად იყოფა და თითოეულს თავისი ჩასართავი აქვს: პირველს – კურთხეულ ხარ შენ, უფალო, მასწავენ მე სიმართლენი შენნი, მეორეს – მიწყალე მე, ღმერთო, მიწყალე მე; და ბოლოს, პანაშვიდზე ისევ ორ ნაწილად იყოფა, პირველს ჩასართავი აქვს – მოიხსენე, უფალო, მონა შენი; მეორეს – განუსვენე, უფალო, სულსა მონისა შენისასა. მეჩვიდმეტე კანონში საუბარია ღმერთის მცნებების გამოძიებითა და აღსრულებით უბიწო ცხოვრების მიღწევაზე, სინანულზე და სხვა.
ორმოცდღიანი მოხსენება ეწოდება მიცვალებულის მოხსენებას 40 დღის განმავლობაში, რომელიც იწყება გარდაცვალების დღეს. ორმოცი კი ჰქვია მიცვალებულის მოხსენებას მე-40-ე დღეს. ეს მოხსენება ძირითადად მდგომარეობს იმაში, რომ გარდაცვლილის მოსახსენებლად აღსრულდეს პანაშვიდები და ლიტურგია (ე.წ. შეკვეთილი წირვა). წმიდა ეკლესიის სწავლებით მეორმოცე დღეს გარდაცვლილის სული წარდგება უკვდავი და თვალუხვავი მეუფისა და მსაჯულის – იესო ქრისტეს წინაშე და მოხდება მისი კერძო (ე.ი. პირადი) სამსჯავრო, რომელზედაც გადაწყდება მისი ადგილსამყოფელი მეორედ მოსვლამდე.
|